Sezon jesienno-zimowy wiąże się z wyraźnym wzrostem zachorowań na infekcje układu oddechowego o etiologii wirusowej. Dominują zakażenia grypą, RSV, rinowirusami oraz koronawirusami. Przebieg choroby jest zazwyczaj łagodny i samoograniczający. Diagnostyka opiera się głównie na ocenie klinicznej. Leczenie ma charakter objawowy i nie wymaga antybiotykoterapii, chyba że istnieje podejrzenie nadkażenia bakteryjnego. W profilaktyce kluczowe znaczenie mają szczepienia, higiena rąk, wietrzenie pomieszczeń, unikanie skupisk ludzkich, suplementacja witaminy D oraz codzienna aktywność fizyczna i zdrowa dieta.
Dział: Diagnoza lekarska i dietetyczna
W praktyce dietetycznej oraz medycznej rośnie zapotrzebowanie na rzetelną wiedzę dotyczącą żywieniowych strategii wspierania odporności – zarówno w kontekście profilaktyki populacyjnej, jak i u pacjentów przewlekle chorych czy osób w okresach zwiększonego ryzyka infekcji. Rola dietetyka klinicznego, działającego wspólnie z lekarzem i innymi specjalistami, polega na kompleksowej ocenie stanu zdrowia pacjenta i wdrożeniu zaleceń, które obejmują nie tylko optymalizację podaży składników odżywczych, ale również edukację w zakresie higieny życia, profilaktyki szczepień oraz minimalizacji czynników stresogennych.
Refluks żołądkowo-przełykowy (ang. gastroesophageal reflux, GER) jest bardzo powszechnym zjawiskiem u dzieci. Skutkiem GER może być choroba refluksowa przełyku (ang. gastroesophageal reflux disease, GERD), w której dochodzi do uszkodzenia błony śluzowej przełyku lub pojawienia się charakterystycznych dolegliwości. Nie ma złotego standardu rozpoznania GERD, chociaż według wytycznych narzędziem diagnostycznym pierwszego wyboru jest pH-metria z impedancją. Leki z grupy inhibitorów pompy protonowej (ang. proton pump inhibitors, PPI) odgrywają kluczową rolę w leczeniu GERD, ale nie okazały się przydatne u niemowląt z GER. Celem opracowania jest omówienie zagadnienia GER/GERD u dzieci, ponieważ jego diagnostyka i leczenie jest istotnym problemem klinicznym.
Refluks żołądkowo-przełykowy (GERD) to powszechna dolegliwość, której leczenie może być skutecznie wspomagane przez odpowiednią dietoterapię. Artykuł przedstawia aktualne badania naukowe dotyczące wpływu na tę przypadłość wybranych produktów spożywczych (m.in. kawy, tłuszczów, alkoholu), stylu życia oraz modeli żywieniowych – szczególnie diety śródziemnomorskiej. Omówiono także znaczenie redukcji masy ciała, stosowania suplementów (np. kwasu masłowego) i probiotyków. Wskazano, że indywidualne podejście żywieniowe może skutecznie łagodzić objawy choroby i poprawiać jakość życia pacjentów z refluksem żołądkowo-przełykowym.
Nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ) stanowią coraz częstszy problem w praktyce klinicznej. Ponieważ stosowane dotychczas terapie farmakologiczne okazują się często nieskuteczne, a dodatkowo obarczone są licznymi, uciążliwymi dla pacjentów skutkami ubocznymi, poszukuje się nowych metod leczenia. Jedną z substancji, która zwróciła uwagę świata naukowego jest kwas masłowy – krótkołańcuchowy kwas tłuszczowy, wytwarzany w jelicie grubym w wyniku fermentacji mikrobiologicznej. Okazuje się, że dzięki swoim właściwościom przeciwzapalnym i immunomodulującym może on stanowić potencjalny element terapii NChZJ.
Nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ) charakteryzują się objawami takimi jak ból brzucha, biegunka i utrata masy ciała. Obecne metody leczenia NChZJ obejmują leki przeciwzapalne, immunosupresyjne i terapie biologiczne. Trwają jednak badania nad nowymi metodami leczenia, które mogą mieć większą skuteczność i korzystniejszy profil bezpieczeństwa. Kwas masłowy, krótkołańcuchowy kwas tłuszczowy, z uwagi na swoje właściwości przeciwzapalne i immunomodulujące zwrócił uwagę badaczy jako potencjalny element terapii NChZJ. Kwas masłowy jest wytwarzany przez mikrobiotę jelitową poprzez fermentację błonnika pokarmowego. Jest on niezbędnym źródłem energii dla kolonocytów i odgrywa rolę w utrzymaniu integralności bariery jelitowej. Badania wykazały, że kwas masłowy może zmniejszać stan zapalny w jelitach poprzez hamowanie produkcji cytokin prozapalnych i promowanie produkcji cytokin przeciwzapalnych. Modulując odpowiedź immunologiczną, kwas masłowy pomaga przywrócić równowagę mikroflory jelitowej i poprawić funkcjonowanie bariery jelitowej. Może to prowadzić do zmniejszenia aktywności choroby i objawów u pacjentów z NChZJ.
Zespół rozrostu bakteryjnego SIBO to zespół niespecyficznych objawów żołądkowo-jelitowych spowodowany obecnością zwiększonej ilości bakterii w jelicie cienkim. Podstawą diagnostyki SIBO są wodorowe testy oddechowe. Zgodnie z najnowszymi wytycznymi leczeniem z wyboru SIBO jest eradykacja rozrostu bakterii za pomocą eubiotyku rifaksyminy. W przypadku wzdęcia można zastosować dietę low FOODMAP. Można zapobiegać objawom SIBO, stosując prebiotyczny błonnik rozpuszczalny arabinogalaktan w skojarzeniu z laktoferyną.
SIBO (ang. small intestinal bacterial overgrowth), czyli przerost bakteryjny w jelicie cienkim, oraz IMO (ang. intestinal methane overgrowth), czyli przerost metanogenów (archeonów) w jelicie, to zaburzenia, w których dochodzi do nadmiernego namnażania się mikroorganiz- mów w przewodzie pokarmowym. Najczęstsze objawy SIBO i IMO to: wzdęcia, biegunki, zaparcia, bóle brzucha, a także objawy niedoborów składników odżywczych, przewlekłe zmęczenie, czy zmiany skórne. Diagnostyka SIBO i IMO polega na wykonaniu testu oddechowego z laktulozą lub glukozą i pomiar wydychanych gazów: wodoru i metanu. Leczenie jest wielodyscyplinarne, a jego głównymi składowymi są: antybiotykoterapia i dieta.
H. pylori to gram-ujemna, mikroaerofilna bakteria kolonizująca błonę śluzową żołądka, występująca u 70–90% osób w krajach rozwijających się i u 20–50% w krajach rozwiniętych. W Polsce zakażenie dotyczy 60–70% populacji. Rozprzestrzenia się drogą gastro-oralną lub fekalno-oralną. Zakażenie może powodować powikłania, takie jak przewlekłe zapalenie żołądka, wrzody żołądka czy raka gruczołowego żołądka. Diagnostyka obejmuje metody inwazyjne i nieinwazyjne. Leczenie, czyli eradykacja bakterii, polega na antybiotykoterapii w połączeniu z inhibitorem pompy protonowej (PPI) i umożliwia zapobieganie powikłaniom.
Zakażenie Helicobacter pylori (H. pylori) jest powszechne i zwiększa ryzyko zapalenia żołądka, wrzodów oraz raka żołądka. Choć leczenie opiera się na antybiotykach, dieta odgrywa ważną rolę wspierającą. Składniki jak probiotyki, polifenole, witaminy C i E oraz błonnik wykazują działanie przeciwzapalne i antybakteryjne, wspomagając odporność i regenerację błony śluzowej żołądka. Odpowiednia dieta oraz zdrowy styl życia mogą poprawić rokowanie u zakażonych H. pylori.
Stłuszczeniowa choroba wątroby (SLD) to nowy ogólny termin obejmujący najczęstsze przyczyny stłuszczenia: stłuszczeniową chorobę wątroby związaną z dysfunkcją metaboliczną (MASLD), alkoholową chorobę wątroby (ALD) oraz nakładanie się tych dwóch stanów określane jako MetALD (MASLD i zwiększone spożycie alkoholu) [1]. MASLD stanowi niedoceniany problem zdrowotny, dotyczący około jednej trzeciej populacji osób dorosłych [2]. Szacuje się, że równolegle z pandemią otyłości wzrostowi częstości występowania MASLD będzie towarzyszyć rosnąca liczba pacjentów, u których rozwinie się marskość wątroby, schyłkowa niewydolność wątroby oraz rak wątrobowokomórkowy (HCC). Co istotne, w przeciwieństwie do większości innych przewlekłych chorób wątroby, HCC związane z MASLD może powstać bez zaawansowanego włóknienia lub marskości wątroby [3]. W ciągu ostatnich dziesięciu lat odnotowano dziesięciokrotny wzrost liczby chorych z marskością wątroby na podłożu MASLD wymagających transplantacji wątroby [4]. Warto jednocześnie zaznaczyć, że różnica pomiędzy MASLD i NAFLD (niealkoholowa stłuszczeniowa choroby wątroby) jest minimalna, dlatego wyniki dotychczasowych badań nad NAFLD pozostają aktualne również w odniesieniu do MASLD [5].
Stłuszczeniowa choroba wątroby to schorzenie związane z odkładaniem tłuszczu w wątrobie, często spowodowane otyłością i insulinoopornością. Kluczową rolę w leczeniu odgrywa dieta, która powinna opierać się na redukcji kalorii, ograniczeniu tłuszczów nasyconych i cukrów oraz zwiększeniu spożycia błonnika i antyoksydantów.