Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje, że 40% kobiet w ciąży i 42% dzieci do 5. roku życia ma niedokrwistość z powodu niedoboru żelaza. Niedokrwistość, spadek hemoglobiny, erytrocytów i hematokrytu, może wpływać na rozwój dzieci. Zapasy żelaza rozwijają się w III trymestrze ciąży, są zależne od masy urodzeniowej dziecka. Niedobory żelaza występują powszechnie, szczególnie w krajach europejskich, i mogą prowadzić do niedokrwistości u dzieci. Laktoferyna, obecna w mleku matki, wspomaga wchłanianie żelaza. Dieta pełna produktów bogatych w żelazo, zwłaszcza dla niemowląt karmionych sztucznie, jest istotna. Suplementacja żelaza, zwłaszcza żelazem elementarnym, może być konieczna, ale wymaga monitorowania. Produkty bogate w żelazo to mięso, pestki, wędliny, makarony, ryby, jaja, nasiona, kasze. Suplementacja powinna uwzględniać witaminy B i C, wspomagające przyswajanie żelaza.
Dział: Zapobieganie chorobom
Wpływ układu hormonalnego na funkcjonowanie organizmu ludzkiego stanowi obszar o znacznym stopniu złożoności, a jednym z kluczowych aspektów tego zagadnienia jest ścisła współpraca między tarczycą a wątrobą. Oba narządy odgrywają fundamentalną rolę w utrzymaniu równowagi metabolicznej, a efektywne współdziałanie między nimi jest kluczowe dla zachowania zdrowia ogólnego. Złożony związek między tymi dwoma narządami manifestuje się zarówno w kontekście zdrowia, jak i w przypadku wystąpienia schorzeń. Wątroba odgrywa istotną fizjologiczną rolę w aktywacji i dezaktywacji hormonów tarczycy, ich transporcie i metabolizmie. Z drugiej strony hormony tarczycy wpływają na aktywność hepatocytów i metabolizm wątrobowy. Biochemiczne nieprawidłowości enzymów wątrobowych w surowicy obserwowane w niedoczynności tarczycy mogą być związane z zaburzeniami metabolizmu lipidów, stłuszczeniem wątroby lub osłabieniem mięśni wywołanym niedoczynnością tarczycy.
Histamina to naturalnie występująca amina biogenna, która pełni różnorodne funkcje w organizmie ludzkim. Receptory histaminowe H1–H4 są obecne w komórkach nerwowych, limfatycznych, mięśni gładkich w naczyniach krwionośnych, macicy i mięśniach serca. Histamina działa jako neuroprzekaźnik i odgrywa kluczową rolę w wywoływaniu wstrząsu anafilaktycznego. Problemy z nietolerancją histaminy dotyczą około 1% populacji, przeważnie kobiet. Warto zauważyć, że w terapii nietolerancji histaminy oprócz stosowania diety ubogohistaminowej, istotne jest także sprawdzenie przyjmowanych leków i rozważenie dodatkowej terapii, włączając w nią cynk, probiotyki, witaminę C i witaminę B6.
Choroby układu sercowo-naczyniowego (CVD) stanowią znaczący problem zdrowotny i społeczny, odpowiadając za 45% zgonów w Polsce. CVD to skutek stylu życia i czynników ryzyka, w tym miażdżycy, będącej główną przyczyną. Dieta bogata w żywność przetworzoną i nasycone kwasy tłuszczowe przyczynia się do rozwoju miażdżycy. Profilaktyka obejmuje edukację społeczną, modyfikację stylu życia i farmakoterapię. Badania diagnostyczne, zwłaszcza laboratoryjne, są kluczowe w identyfikacji ryzyka. Homocysteina, endogenny aminokwas, związana jest z chorobami sercowo-naczyniowymi, szczególnie przy poziomie powyżej normy. Czynniki genetyczne i środowiskowe, jak dieta, wpływają na hiperhomocysteinemię. Apolipoproteina B, składnik lipoprotein, jest istotnym markerem chorób sercowo-naczyniowych. ApoB100, obecna w LDL, ma kluczową rolę w procesach miażdżycowych. Pomiar stężenia apoB jest przydatny w diagnozie i ocenie ryzyka sercowo-naczyniowego. Ocenianie tych markerów jest istotnym elementem profilaktyki i diagnostyki chorób sercowo-naczyniowych.
Zaparcia u dzieci to powszechne schorzenie, stanowiące 70% chorób układu pokarmowego u dzieci. Przyczyny są zróżnicowane, diagnoza opiera się na Kryteriach Rzymskich IV. Większość to zaparcia czynnościowe, 5% ma podłoże organiczne. Objawy to rzadsze wypróżnianie, twardy stolec, brudzenie bielizny, postawa retencyjna. Diagnoza opiera się na wywiadzie i badaniu fizykalnym, a leczenie jest długotrwałe, obejmujące fazę ostrą i podtrzymującą. Pierwszym rekomendowanym wyborem przy walce z zaparciami jest zwiększenie spożycia błonnika pokarmowego. Dieta bogata w produkty pełnoziarniste, warzywa, owoce i rośliny strączkowe jest kluczowa. Istotne są także płyny, aktywność fizyczna i trening wypróżnień. Monitorowanie objawów alarmowych i konsultacje z lekarzem są ważne. Leczenie powinno uwzględniać aspekty farmakologiczne i dietetyczne, wymagając kompleksowego podejścia i zmian w stylu życia.
Łuszczyca to przewlekła choroba zapalna o podłożu immunologicznym, która objawia się zazwyczaj w formie zmian skórnych. Na występowanie choroby wpływ mają zarówno czynniki genetyczne, immunologiczne, jak i środowiskowe, w tym dieta. Pomimo braku konkretnego schematu leczenia żywieniowego, odpowiednia modyfikacja diety może wpływać na złagodzenie objawów, lepsze samopoczucie i rzadsze nawroty choroby. W terapii łuszczycy istotne jest również przeciwdziałanie chorobom współistniejącym.
Kolagen jest białkiem i jednym z głównych elementów budulcowych naszej skóry. Znajduje się w kościach, ścięgnach, więzadłach, narządach wewnętrznych, naczyniach krwionośnych oraz wyściółce jelit. W naszym organizmie kolagen umożliwia spójność tkanek i narządów, wpływa na nawilżenie, odporność i elastyczność skóry, zmniejsza ryzyko rozwoju chorób zwyrodnieniowych stawów. Jego synteza maleje wraz z wiekiem. W związku z tym coraz więcej osób przyjmuje suplementy kolagenu. Udowodniono, że takie postępowanie może przynieść wiele korzyści organizmowi. Przyjmowanie kolagenu drogą doustną może być skutecznym sposobem na poprawę jakości skóry, zwiększeniu nawilżenia i opóźnieniu procesów jej starzenia się. Peptydy kolagenowe są potencjalnymi środkami terapeutycznymi we wspomaganiu leczenia choroby zwyrodnieniowej stawów i utrzymaniu zdrowia stawów.
Hipoglikemia reaktywna jest stanem, który charakteryzuje się manifestacją objawów hipoglikemii w okresie poposiłkowym u osób bez zdiagnozowanej cukrzycy. Etiologia nie jest w pełni poznana, ale istotnym czynnikiem sprawczym może być nieprawidłowa kompozycja diety, wpływająca na zbyt dynamiczną fluktuację stężenia glukozy we krwi. Co więcej, diagnostyka nie jest ustandaryzowana i nie ma zdefiniowanego progu glikemicznego, który jednoznacznie potwierdzałby hipoglikemię u osób bez cukrzycy.
Starzenie się organizmu spowodowane jest skracaniem telomerów. Enzym telomeraza odpowiada za odbudowywanie brakującego 3’- końcowego odcinka DNA. Niektóre czynniki mogą przyspieszać lub spowalniać tempo skracania telomerów, dlatego szczególną uwagę należy zwrócić na te składniki aktywne, które mogą spowalniać ten proces. Do takich składników należą między innymi: optymalny poziom witaminy D3, spożycie kwasów EPA i DHA, dieta bogata w polifenole, selen oraz koenzym Q10.
Regularne spożywanie oleju rzepakowego normalizuje parametry profilu lipidowego, w tym cholesterol całkowity, cholesterol frakcji LDL, trójglicerydy oraz cholesterol nie-HDL. Jednocześnie spożywanie oleju rzepakowego nie przyczynia się znacząco do zwiększenia stężenia cholesterolu frakcji HDL. Za powyższe właściwości odpowiada zawartość nienasyconych kwasów tłuszczowych, w tym jednonienasyconych i wielonienasyconych. Dużą rolę w zmniejszaniu dyslipidemii odgrywają również związki bioaktywne.
Zespół jelita nadwrażliwego (IBS) to zaburzenie żołądkowo-jelitowe charakteryzujące się przewlekłym bólem brzucha, dyskomfortem i dolegliwościami jelitowymi. Dla niektórych chorych może stanowić barierę zniechęcającą chociażby do wakacyjnych podróży z obawy o nieoczekiwane pojawienie się objawów. Zmiana nawyków żywieniowych i dieta low FODMAP to istotny model leczenia. Na patogenezę IBS wpływają zaburzenia w składzie mikrobioty jelitowej, a więc pośrednio także dieta.