Autor: Wojciech Cichy
Profesor pediatrii, em. kierownik I Katedry Pediatrii i Kliniki Gastroenterologii Dziecięcej i Chorób Metabolicznych Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Prezes Fundacji „Mleko dla Szkół. Mleko dla Zdrowia”, Warszawa. Profesor Wydziału Nauk o Zdrowiu ( gastroenterologia , dietetyka) Akademii Kaliskiej
Kompleksowa terapia chorób skóry. Część 2. Zasady holistycznego postępowania w wybranych dermatozach
Wiele schorzeń dermatologicznych powiązanych jest z nieprawidłową dietą i niezdrowym stylem życia. Współczesna medycyna radzi sobie z różnymi dermatozami poprzez stosowanie farmakoterapii, która najczęściej nie leczy przyczyn chorób, a jedynie znosi ich objawy. Aby terapia chorób skóry była skuteczna, powinna być holistyczna, tzn. oprócz odpowiedniej farmakoterapii i/lub fitoterapii niezbędne jest wdrożenie właściwej dietoterapii, suplementacji, pielęgnacji oraz zapewnienie organizmowi możliwości detoksykacji. O powodzeniu leczenia decyduje również ścisła współpraca pacjenta z lekarzem, dietetykiem, kosmetologiem, a także wymienionych specjalistów między sobą.
Skóra to narząd pełniący ważne funkcje fizjologiczne. Z jednej strony, ochrania narządy wewnętrzne przed szkodliwym oddziaływaniem czynników środowiska, a z drugiej, zachowuje równowagę pomiędzy organizmem człowieka i otoczeniem. Na jej funkcjonowanie oddziałuje wiele czynników, w tym dwa, na które mamy bezpośredni wpływ: sposób odżywiania i pielęgnacja. Ponadto skóra odzwierciedla stan zdrowia całego organizmu. Prawidłowo zbilansowana dieta, zgodna z zaleceniami racjonalnego żywienia, w połączeniu z aktywnością fizyczną, zdrowym stylem życia i właściwą pielęgnacją są kluczem do zachowania w dobrej kondycji i zdrowiu nie tylko skóry i jej przydatków, ale również całego organizmu.
Istnieje wiele klinicznych przyczyn nadmiaru gazów i wzdęć, w tym: aerofagia, niedrożność światła przewodu pokarmowego, zespoły nietolerancji węglowodanów, choroby przerostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO), związane z motoryką jelit oraz zaburzenia czynnościowe jelit, w tym zespół jelita drażliwego (ZJN). W miarę możliwości leczenie objawów związanych z gazami jelitowymi powinno być ukierunkowane na poznane defekty patofizjologiczne. Dostępne terapie obejmują zmiany stylu życia, modyfikacje diety (szczególna rola przy leczeniu wzdęć), preparaty enzymatyczne, adsorbenty i środki kojące/łagodzące powierzchnie jelit, zmniejszające napięcie powierzchniowe baniek gazu (np. koloidalny kwas krzemowy), terapie odtwarzające prawidłową mikrobiotę jelitową (np. arabinogalaktan) oraz leki modulujące pasaż jelitowy (niektóre leki prokinetyczne, a także eubiotyk – rifaksymina).
Nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ), w tym wrzodziejące zapalenie jelita grubego i choroba Leśniowskiego-Crohna, charakteryzują się przewlekłym przebiegiem, często prowadzą do hospitalizacji, niekiedy wymagają operacji. NChZJ przebiegają w różnego typu rzutach (zaostrzenie lub remisja) niezależnie od stosowania określonego postępowania farmakologicznego uzupełnianego leczeniem dietetycznym, które ma łagodzić uwalnianie czynników prozapalnych, a zwiększać uwalnianie czynników antyzapalnych. Dlatego tak ważne jest leczenie kompleksowe z uwzględnieniem indywidualnie dobranego leczenia uzupełniającego (np. leki osłonowe typu kwas krzemowy koloidalny) oraz żywieniowego.
Szczep LGG przedstawiono dotychczas w ponad 800 naukowo udokumentowanych badaniach. Pozytywne działanie opisywanego szczepu potwierdzono w licznych jednostkach chorobowych – zarówno w profilaktyce, jak i we wspomaganiu leczenia. Dotyczy to – obserwowanych w różnych grupach wiekowych – m.in. biegunek (poantybiotykowe, szpitalne, infekcyjne, podróżne), alergii, atopowego zapalenia skóry, próchnicy zębów, a także np. poprawy stanu u niemowląt z krwawieniami z przewodu pokarmowego. Podobne efekty opisywano w redukcji powikłań żywienia enteralnego, w nieswoistych chorobach zapalnych jelit czy enteropatii tropikalnej. Korzystne efekty odnotowano również w zakresie wpływu LGG na rozwój niemowląt. Probiotyk ten ma mieć też potencjalny wpływ na redukcję masy ciała. Opisane efekty dają podstawę do dyskusji o właściwym doborze probiotyków mono- lub wieloszczepowych w określonych stanach chorobowych.
Laktoza, ze względu na swoje właściwości, jest często i chętnie wykorzystywana w przemyśle farmaceutycznym. Jako słodki, obojętny, chemicznie stabilny, nietoksyczny i tani cukier jest idealnym wypełniaczem i nośnikiem dla wielu substancji leczniczych. Wykorzystywana jest do produkcji takich postaci farmaceutycznych, jak kapsułki, tabletki oraz kapsułki do inhalacji (dry-powder inhalator). Dodatkowo wykorzystywana jest w recepturze aptecznej jako substancja pomocnicza. Używana do tworzenia rozcierek, a także jako zabezpieczenie proszków silnie wilgotniejących. Ze względu na tak szerokie zastosowanie laktozy w lekach i produktach leczniczych, a także częstsze występowanie nietolerancji laktozy coraz częściej pojawiają się wśród aptekarzy, lekarzy i pacjentów wątpliwości, co do zasadności i możliwości stosowania produktów farmaceutycznych zawierających w swoim składzie laktozę.
Probiotyki definiowane są jako żywe drobnoustroje, które podawane w odpowiednich ilościach, wywierają korzystny efekt zdrowotny u gospodarza. Definicja z 2001 r. została potwierdzona przez International Scientific Association for Probiotics & Prebiotics (ISAPP-2014). Modyfikowanie mikrobioty w aspekcie odtwarzania eubiozy (np. z zastosowaniem szczepu Lactobacillus rhamnosus GG) może zmniejszać ryzyko i złagodzić przebieg szeregu chorób: infekcyjnych (biegunki), organicznych i czynnościowych (np. infekcje układu oddechowego, zespół jelita nadwrażliwego, alergie). Lactobacillus rhamnosus GG to szczep probiotyczny o szerokim spektrum działania i skuteczności oraz bezpieczeństwie udokumentowanych w wielu badaniach klinicznych.
Laktoza to obecny w mleku ssaków naturalny dwucukier, który pełni ważne funkcje biologiczne i ma znaczenie w programowaniu żywieniowym i mikrobiotycznym. Rozkładana jest przez jelitowy enzym – laktazę, którego aktywność zmienia się w czasie życia człowieka, obniżając się wraz z wiekiem. Intensywność objawów klinicznych po spożyciu np. mleka zależna jest od: całkowitej aktywności laktazy, ilości spożytej laktozy, jej źródła (lepiej tolerowane są produkty fermentowane), czasu pasażu jelitowego oraz obecności prawidłowej mikrobioty jelitowej. Małe dawki laktozy u osób z zaburzonym wchłanianiem laktozy indukują tolerancję na ten dwucukier, dlatego u osób z pierwotną hipolaktazją należy stosować zbilansowaną dietę zawierającą laktozę pochodzącą z różnych źródeł, w dawce nieprzekraczającej 12 g/dzień. Zgodnie ze współczesną wiedzą istnieją podstawy do stwierdzenia, że laktoza może być bezpiecznie stosowana w ustalonym zakresie, jako substancja pomocnicza np. w przemyśle farmaceutycznym.
