Autor: Joanna Michalina Jurek

Żywność fermentowana jest uważana za grupę produktów funkcjonalnych o znacznym potencjale prozdrowotnym, która to jest wytwarzana w procesie znanym jako fermentacja. Proces ten prowadzony przez wybrane mikroorganizmy, jak bakterie, drożdże i grzyby prowadzi do zmiany smaku, konsystencji i zawartości składników odżywczych żywności. Choć istnieje wiele regionalnych wersji żywności fermentowanej, do najbardziej rozpowszechnionych należą kapusta kiszona, kimchi, kefir, kombucha, jogurt oraz sery dojrzewające, a także inne popularne dodatki, jak ocet jabłkowy, czekolada i kawa. Żywność fermentowana, jak kefir, kombucha, kapusta kiszona czy kimchi, jest przykładem produktów zawierających nieokreślone konsorcjum mikroorganizmów, ponieważ są one wytwarzane podczas spontanicznej fermentacji z udziałem bakterii i drożdży naturalnie w nim obecnymi. Ze względu na nieokreślony skład i liczbę mikroorganizmów, w odróżnieniu od probiotyków, żywność fermentowana nie posiada działania probiotycznego; niemniej jednak jej regularne spożywanie może mieć potencjał prozdrowotny, widoczny m.in. jako poprawa odporności i metabolizmu, a także profilaktyka układu pokarmowego u dorosłych i u dzieci.

Wybory żywieniowe mają kluczowe znaczenie dla zachowania zdrowia, a więc również mają wpływ na nasze samopoczucie. Trudno uwierzyć, ale obecnie szacuje się, że dietetyczne czynniki ryzyka są odpowiedzialne za 11 mln zgonów na całym świecie. Z tego względu przestrzeganie odpowiednich zaleceń dietetycznych wydaje się najwłaściwszą strategią, która pomogłaby we wdrażaniu korzystnych zmian w dokonywanych codziennie wyborach żywieniowych, co z kolei mogłoby przyczynić się do poprawy ogólnego stanu zdrowia i samopoczucia. Z uwagi na fakt, że takowe podejście dla wielu osób może stanowić nie lada wyzwanie, jak nigdy dotąd potrzebny jest rozwój metod innowacyjnych, takich jak te opierające się na dowodach najnowszych wysokiej jakości badań epidemiologicznych w zakresie żywienia. Okazuje się, iż wykorzystanie takich danych, jak te pochodzące z obserwacji przeprowadzonych w ramach badania Global Burden of Disease (2019), może stanowić wysokiej jakości źródło informacji, które pozwoli na opracowanie narzędzi prognostycznych w celu określenia wpływu codziennych wyborów żywieniowych na oczekiwaną długość życia w poszczególnych regionach świata. Osoby, które do momentu przeprowadzenia badania podążały za zachodnim wzorcem pokarmowym, po wprowadzeniu zmian jak zwiększenie dziennego spożycia pokarmów roślinnych, takich jak rośliny strączkowe, produkty pełnoziarniste i orzechy, przy jednoczesnym ograniczeniu spożycia czerwonego mięsa i jego produktów, uzyskały kilka dodatkowych lat życia w zdrowiu. Okazuje się, że chociaż największy efekt w zakresie wydłużenia szacowanej długości życia wystąpił u tych, którzy zmiany te wprowadzili wcześniej (np. w pierwszej połowie życia, tzn. młodzi dorośli, młodzież), modyfikacje wdrożone również u starszej populacji (seniorzy), choć w mniejszym stopniu, również mogłyby się przyczynić do pozyskania zdrowych lat życia. W konsekwencji zrozumienie potencjału zdrowotnego różnych grup żywności może umożliwić populacjom na całym świecie osiągnięcie realnych i znaczących korzyści zdrowotnych, tym samym przyczyniając się do wydłużenia życia w witalności i pełnej sprawności.

Mikrobiota jelitowa stanowi złożoną społeczność mikroorganizmów, które, będąc w bliskiej interakcji zarówno ze środowiskiem wewnętrznym, jak i zewnętrznym, odgrywają ważną rolę w zachowaniu optymalnego zdrowia. Zmiany w składzie mikroflory jelitowej, określane mianem dysbiozy jelitowej, wpływając na aktywność mikroorganizmów, mogą prowadzić do rozwoju choroby. Probiotyki, zdefiniowane jako żywe mikroorganizmy, które podawane w odpowiednich ilościach mogą przynieść korzyści ludzkiemu zdrowiu, okazują się skuteczną strategią, która może pomóc w przywróceniu homeostazy jelit, a tym samym przyczynić się do leczenia i zapobiegania niektórym dolegliwościom, jak biegunka, infekcje, otyłość, zespół jelita drażliwego. Ostatnio przeprowadzone badania nad suplementacją probiotykami w okresie ciąży oraz we wczesnym okresie życia (okres niemowlęcy) potwierdzają ich korzystne działanie związane z poprawą wyników urodzeniowych, jak również zapobieganiu przedwczesnym porodom i zmniejszeniu ryzyka powszechnych chorób wieku dziecięcego, w tym kolki niemowlęcej, biegunki, egzemy, sepsy lub martwiczego zapalenia jelit. Chociaż dowody naukowe są nadal ograniczone i istnieje potrzeba prowadzenia dalszych badań, wyniki niektórych badań klinicznych sugerują, że włączenie probiotyków lub bakterii inaktywowanych termicznie (postbiotyki) do formuły niemowlęcej we wczesnym okresie życia może być skuteczne w poprawie składu mikroflory jelitowej, głównie poprzez zwiększenie kolonizacji jelit szczepami bakteryjnymi Bifidobacteriales i Lactobacillales, których liczebność wydaje się znacznie zmniejszona u wcześniaków lub dzieci urodzonych poprzez cesarskie cięcie.