ABC PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA
Z tego artykułu dowiesz się:
- Czym jest Nutri-Score.
- W których krajach został już wdrożony.
- Jak oceniają Nutri-Score polscy konsumenci.
- Dlaczego edukacja konsumentów jest ważna.
Czym jest Nutri-Score?
Nutri-Score to dobrowolne rozwiązanie funkcjonujące w ramach znakowania wartości odżywczej z przodu opakowania. Klasyfikuje ono żywność i napoje według wartości odżywczej oraz obecności składników uznanych za pożądane w diecie (np. białko, błonnik, warzywa, owoce, nasiona roślin strączkowych, wybrane oleje czy oliwa z oliwek). Nutri-Score to system kolorowych oznaczeń ze skalą od A (produkty o wysokiej jakości odżywczej) do E (produkty zawierające większą ilość składników, które powinny być ograniczane, np. nasycone kwasy tłuszczowe, sól czy cukry lub te, które należy spożywać rzadziej) – ryc. 1. Algorytm, według którego klasyfikowane są produkty, opracował w 2005 roku zespół badawczy prof. M. Raynera z brytyjskiego Oxford University. System ocenia zawsze tę samą ilość produktu (100 g lub 100 ml), co pozwala na porównywanie między sobą produktów w ramach tej samej kategorii. Ocenie podlegają produkty spożywcze, które posiadają na opakowaniu informację o wartości odżywczej, nie podlegają zaś produkty bez etykiety czy też zwolnione z obowiązku znakowania wartością odżywczą), a także żywność dla niemowląt i małych dzieci oraz żywność specjalnego przeznaczenia medycznego.
POLECAMY
Warto również zaznaczyć, że Nutri-Score nie sugeruje wykluczania z diety produktów z oznaczeniami D lub E, nie dzieli produktów na zdrowe i niezdrowe, wskazuje jedynie, że powinny one być spożywane rzadziej lub w mniejszej ilości oraz ułatwia klasyfikację produktów ze względu na ich jakość odżywczą w ramach tej samej kategorii.
Kto wspiera Nutri-Score?
Nutri-Score z powodzeniem funkcjonuje już w wielu państwach Europy – m.in. we Francji, Belgii, Austrii, Niemczech, Hiszpanii, Szwajcarii, Luksemburgu, Holandii – a w wielu innych pojawia się na etykietach wybranych produktów. Niektóre państwa UE formalnie wspierają wdrożenie oraz stosowanie systemu i notyfikowały odpowiednie przepisy w Komisji Europejskiej. System cieszy się uznaniem w kręgach eksperckich. Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (IARC), będąca agendą Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), uznała Nutri-Score za jedno z ważnych narzędzi, które może pomóc konsumentom w podejmowaniu świadomych decyzji zakupowych, co stanowi istotny element strategii prewencji rozwoju nowotworów i innych chorób dietozależnych.
O badaniu
Ponieważ Nutri-Score od niedawna jest używany również w naszym kraju, ważna jest edukacja konsumentów na temat zasad działania tego systemu. Kampanii informacyjnej towarzyszy ogłoszenie wyników pierwszych zrealizowanych na tak dużą skalę badań konsumenckich w Polsce. Badanie przeprowadził we wrześniu 2021 r. instytut IPSOS na reprezentatywnej próbie ogólnopolskiej (1017 dorosłych Polaków w wieku 18–64 lat) metodą CAWI (wspomagany komputerowo wywiad poprzez stronę internetową). Badanie miało złożoną strukturę i obejmowało m.in. pracę konsumentów z produktami kilku kategorii. Najważniejsze wyniki publikowane są po raz pierwszy w Polsce w niniejszym artykule.
Najważniejsze wnioski
Opinie konsumentów na temat systemu Nutri-Score można podsumować w czterech obszarach:
- Oznaczenie Nutri-Score ma pozytywny wpływ na poprawność klasyfikacji produktów w ramach tej samej kategorii ze względu na ich ogólną jakość żywieniową. Dzięki temu wybór konsumentów uwzględnia kryteria żywieniowe.
- Konsumenci doceniają graficzne przedstawienie Nutri-Score w formie skali. Przemawia to szczególnie do osób, które rzadko czytają etykiety.
- Nutri-Score wpływa na intencje zakupowe, tj. deklaratywnie zwiększa chęć zakupu produktów wyżej ocenianych w skali Nutri-Score w ramach tej samej kategorii produktowej.
- Konsumenci twierdzą, że lepiej znają te systemy znakowania żywności, które są z nimi dłużej, niemniej Nutri-Score znajduje ich uznanie – zwłaszcza po krótkim wyjaśnieniu. Innymi słowy: deklaratywnie konsumenci wolą RWS (referencyjne wartości spożycia), natomiast Nutri-Score jest skuteczny, a konsumenci szybko się go uczą.
Wyniki szczegółowe
W badaniu zapytano konsumentów, jak często dokonują finalnego wyboru ze względu na informacje o wartościach odżywczych produktów. Aż 61% respondentów deklaruje, że przy wyborze produktu bierze pod uwagę jego wartości odżywcze. Najczęściej sprawdzają je kobiety, osoby poniżej 50 roku życia oraz mieszkańcy miast powyżej 500 tys. mieszkańców.
W badaniu zapytano również o to, czy konsumenci spotkali się już z Nutri-Score. I choć system ten zaczął być stosowany w Polsce dopiero od 2020 r., już blisko 40% konsumentów zadeklarowało, że miało z nim styczność (ryc. 2). Działania edukacyjne dotyczące Nutri-Score prowadzone przez sieć Biedronka i Nestlé odpowiadają zatem na potrzebę społeczną dotyczącą tłumaczenia zasad tego systemu.
Konsumenci pytani o najbardziej wartościowe dla nich cechy systemu odpowiadają, że podoba im się jego czytelność, przejrzystość, prostota, a także wartość informacyjna (ryc. 3). Do skorzystania ze skali szczególnie zachęcają elementy graficzne.
Wyniki badania wskazują również na fakt, że krótkie wytłumaczenie zasad Nutri-Score zwiększa zrozumienie tego systemu przez konsumentów (ryc. 4). Po krótkim wprowadzeniu 68% konsumentów bezbłędnie oceniło jakość odżywczą każdej przedstawionej do oceny kategorii produktowej z oznaczeniem Nutri-Score.
Badanie wykazało, że Nutri-Score skraca proces klasyfikacji produktów i jest przez konsumentów ceniony za ułatwianie wyboru produktów, zrozumiałość i użyteczność. Walory te podkreślają zwłaszcza osoby, które rzadko czytają etykiety. Ankietowani najczęściej wskazywali przydatność systemu w ułatwianiu wyboru produktów i użyteczność przy podejmowaniu decyzji zakupowych, a także przejrzystość. Respondenci deklarowali, że chcieliby go znaleźć na opakowaniach produktów spożywczych.
Badanie wykazało również, że Nutri-Score wpływa na intencje zakupowe – premiuje produkty wyżej oceniane oraz obniża intencje zakupu produktów z niższymi oznaczeniami w ramach tej samej kategorii (ryc. 5).
Podsumowanie
Badanie dowodzi, że Nutri-Score z powodzeniem może być prostym i skutecznym sposobem na optymalizację wyborów żywieniowych, a jego efektywność jest większa wówczas, gdy konsumenci dobrze rozumieją jego zasady. Stąd kluczowa jest właściwa edukacja – uwzględniająca również to, że oznakowanie produktów literą D czy E nie musi oznaczać automatycznie konieczności wykluczenia takich produktów z diety. Skuteczny system znakowania żywności na froncie opakowania ułatwiający ocenę jakości odżywczej produktów jeszcze w sklepie w połączeniu z edukacją na temat prawidłowego żywienia i roli zdrowego stylu życia są ważnymi elementami profilaktyki rozwoju chorób dietozależnych.
Wybicia:
- Oznaczenie Nutri-Score ma pozytywny wpływ na poprawność klasyfikacji produktów w ramach tej samej kategorii ze względu na ich ogólną jakość żywieniową. Dzięki temu wybór konsumenta może uwzględniać kryteria żywieniowe.
- Konsumenci doceniają graficzne przedstawienie Nutri-Score w formie skali. Przemawia to szczególnie do osób, które rzadko czytają etykiety produktów.
- Nutri-Score wpływa na intencje zakupowe, tj. deklaratywnie zwiększa chęć zakupu produktów wyżej ocenianych w skali Nutri-Score w ramach tej samej kategorii produktowej.
- Konsumenci lepiej znają te systemy znakowania żywności, które są z nimi dłużej, niemniej Nutri-Score znajduje ich uznanie – zwłaszcza po krótkim wyjaśnieniu. Innymi słowy: deklaratywnie konsumenci wolą RWS, uważają natomiast, że Nutri-Score jest skuteczny i szybko się go uczą.
- Badania prowadzone wśród polskich konsumentów dowodzą, że system Nutri-Score może z powodzeniem stanowić prosty i skuteczny sposób na podejmowanie optymalnych wyborów żywieniowych. Jego efektywność zwiększy właściwa edukacja wyjaśniająca znaczenie poszczególnych poziomów skali (rang).
