Olej rzepakowy jako element diety przeciwstarzeniowej – potencjał i ograniczenia

Wzrost świadomości zdrowotnej w połączeniu z obserwowanym wydłużeniem średniej długości życia skutkuje rosnącym zainteresowaniem strategiami żywieniowymi wspierającymi proces starzenia się i długowieczność. Szczególnie popularne stały się diety takie jak śródziemnomorska, Okinawa czy DASH, które ze względu na wysoką zawartość składników odżywczych o udokumentowanym działaniu prozdrowotnym mogą przyczyniać się do wydłużenia długości życia oraz poprawy jakości starzenia się populacji osób starszych [1, 2]. 
Starzenie się to naturalny proces biologiczny, charakteryzujący się stopniowym osłabieniem funkcji komórek, tkanek oraz całych narządów [3]. Proces ten obejmuje zarówno widoczne zmiany zewnętrzne, takie jak pojawianie się zmarszczek czy siwienie włosów, jak i głębokie przemiany zachodzące na poziomie komórkowym, biochemicznym i molekularnym. Do kluczowych mechanizmów odpowiedzialnych za procesy starzenia zalicza się skracanie telomerów (końcowych odcinków chromosomów chroniących materiał genetyczny), nasilony stres oksydacyjny wywołany działaniem wolnych rodników, przewlekły stan zapalny (ang. inflammaging) oraz zaburzenia autofagii, czyli procesu usuwania uszkodzonych struktur komórkowych. Zmiany te są w dużej mierze uwarunkowane genetycznie, choć istotny wpływ na ich zaistnienie i przebieg mają także choroby współistniejące, styl życia oraz czynniki środowiskowe [4].
Zdrowy styl życia, obejmujący odpowiednio zbilansowaną dietę, regularną aktywność fizyczną oraz świadomy wybór produktów spożywczych, ma więc szczególne znaczenie u osób starszych, których codzienne nawyki żywieniowe odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu dobrego stanu zdrowia [5, 6]. Wśród interwencji dietetycznych szczególne znaczenie przypisuje się wzorom żywieniowym, takim jak dieta śródziemnomorska, DASH, czy Okinawa, których wspólną cechą jest wysoki udział produktów pochodzenia roślinnego, stanowiących źródło związków o właściwościach przeciwutleniających i przeciwzapalnych, a także nienasyconych kwasów tłuszczowych, w tym przede wszystkim wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 [2].
Pomimo dobrze udokumentowanych korzyści zdrowotnych wynikających ze stosowania wyżej wymieniowych diet, istotnym elementem, stanowiącym ich główny składnik, a zarazem budzącym najwięcej kontrowersji, są tłuszcze roślinne. Przez lata utrwaliło się wiele mitów o ich rzekomej szkodliwości dla zdrowia. Tymczasem wyniki współczesnych badań naukowych wskazują, że tłuszcze roślinne, takie jak oliwa z oliwek, olej lniany i rzepakowy, czy orzechy, wykazują korzystny wpływ na stan zdrowia, głównie dzięki wysokiej zawartości nienasyconych kwasów tłuszczowych (zwłaszcza omega-3 i omega-6). 
Te kwasy tłuszczowe wykazują silne działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne, pod warunkiem że są spożywane w odpowiednich proporcjach. Mogą się one przyczyniać do hamowania procesów starzenia oraz zmniejszania ryzyka chorób przewlekłych, takich jak miażdżyca, cukrzyca typu 2 czy niektóre nowotwory [7].
Wśród wyżej wymienionych źródeł tłuszczów szczególne miejsce zajmuje olej rzepakowy, który dzięki składowi zbliżonemu do składu oliwy z oliwek i powszechnej dostępności na rynku krajowym stanowi wartościowy element codziennej diety w kontekście profilaktyki chorób przewlekłych i spowolnienia procesów starzenia [7, 8].

Bioaktywne komponenty oleju rzepakowego wspierające zdrowe starzenie się    

Olej rzepakowy to jeden z najpopularniejszych olejów roślinnych w Europie. W latach 2011/12−2015/16 jego największym światowym producentem była Unia Europejska, odpowiedzialna za 36% światowej produkcji [9]. Pod względem uprawy nasion oleistych olej rzepakowy zajmuje 2. miejsce na świecie, natomiast pod względem i...