Przewlekły stres a kobieca gospodarka hormonalna

Przewlekły stres stanowi istotny czynnik wpływający na zdrowie kobiet, szczególnie w kontekście gospodarki hormonalnej. Długotrwała ekspozycja na stresory prowadzi do aktywacji osi podwzgórze–przysadka–nadnercza (HPA), co skutkuje zwiększonym wydzielaniem kortyzolu. Nadmierna aktywność tej osi może zakłócać funkcjonowanie osi podwzgórze–przysadka–jajnik (HPO), odpowiedzialnej za regulację cyklu menstruacyjnego i płodność. W efekcie kobiety doświadczające chronicznego stresu są narażone na zaburzenia owulacji, nieregularne cykle miesiączkowe oraz inne dysfunkcje hormonalne [1]. Zrozumienie mechanizmów leżących u podstaw tych zależności jest kluczowe dla opracowania skutecznych strategii terapeutycznych i wsparcia kobiet w utrzymaniu zdrowia reprodukcyjnego.​

Mechanizmy neuroendokrynne odpowiedzi na stres

Odpowiedź organizmu na stres jest złożonym procesem, w którym kluczową rolę odgrywa oś podwzgórze–przysadka–nadnercza (HPA). W reakcji na stresory podwzgórze wydziela kortykoliberynę (CRH), która stymuluje przysadkę mózgową do produkcji adrenokortykotropiny (ACTH). ACTH z kolei pobudza korę nadnerczy do sekrecji kortyzolu, głównego hormonu stresu. Kortyzol wpływa na różne układy organizmu, modulując odpowiedź immunologiczną, metabolizm oraz funkcje poznawcze (tabela 1) [2–16].​
Przewlekła aktywacja osi podwzgórze–przysadka–nadnercza (HPA), będąca odpowiedzią organizmu na długotrwałe bodźce stresowe, prowadzi do utrzymującego się wzrostu poziomu kortyzolu – kluczowego hormonu stresu. Utrzymywanie się wysokiego stężenia kortyzolu w krążeniu systemowym wywiera silny efekt hamujący na oś podwzgórze–przysadka–jajnik (HPO), która odpowiada za regulację funkcji rozrodczych u kobiet. Kortyzol, poprzez mechanizmy sprzężenia zwrotnego, działa hamująco na sekrecję gonadoliberyny (GnRH) w podwzgórzu, co skutkuje zmniejszonym wydzielaniem gonadotropin przysadkowych – hormonu luteinizującego (LH) i folikulotropowego (FSH) [3].
Pod wpływem pr...