Preparaty ziołowe mogą stanowić uzupełnienie terapii zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego, do których należą: choroba refluksowa przełyku (GERD), dyspepsja czynnościowa, zespół jelita nadwrażliwego (IBS), wzdęcia i zaparcia czynnościowe. Zastosowanie w terapii zespołu jelita nadwrażliwego może znaleźć olejek mięty pieprzowej, a przy refluksie żołądkowo-przełykowym – kłącze ostryżu długiego. Warto pamiętać, że rośliny ziołowe (a szczególnie preparaty ziołowe zawierające wyekstrahowane części tych roślin) mogą wchodzić w interakcje z lekami farmakologicznymi.
Autor: Alina Niezgódka-Klósak
dr n. med., dietetyk kliniczny (MEDIC Poznań), autorka publikacji naukowych w czasopismach polskich i zagranicznych, współpracuje z Katedrą i Kliniką Gastroenterologii, Dietetyki i Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Specjalizuje się w dietoterapii zaburzeń metabolicznych (Specjalista SOIT), endokrynologicznych i chorób przewodu pokarmowego (ModuLife Expert).
Dostępne są różne opcje terapii farmakologicznej cukrzycy typu 2, ale skutki uboczne (takie jak powikłania żołądkowo-jelitowe) oraz dożywotnie uzależnienie od farmakoterapii stanowią znaczne obciążenie dla pacjentów i systemu opieki zdrowotnej na całym świecie. Dlatego też opracowywane są nowe terapie skoncentrowane na bezpieczeństwie i spersonalizowanym wsparciu leczenia cukrzycy typu 2. Potencjalne zastosowanie może znaleźć tutaj maślan sodu, szczególnie w przypadku współwystępujących zaburzeń przewodu pokarmowego.
U ok. ⅓ pacjentów z WZJG w remisji klinicznej występują objawy zespołu jelita nadwrażliwego (ang. irritable bowel disease, IBS). W takiej sytuacji klinicznej można wprowadzić leczenie dietetyczne – dietę low FODMAP (warto zaznaczyć, że nie jest to terapia pierwszego rzutu) i probiotykoterapię. Zastosowanie może znaleźć tutaj mieszanka probiotyczna CDS22-formula, którą stosuje się w terapii WZJG, a także w terapii IBS. Leczenie dietetyczne oraz probiotykoterapię u pacjentów w remisji klinicznej WZJG z objawami IBS należy prowadzić pod kontrolą lekarza prowadzącego oraz dietetyka klinicznego.
Insulinooporność to stan zmniejszonej wrażliwości tkanek docelowych na działanie insuliny mimo prawidłowego lub podwyższonego stężenia tego hormonu w surowicy krwi. Podstawę leczenia insulinooporności stanowi leczenie niefarmakologiczne. W terapii probiotycznej stosuje się najczęściej bakterie z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium (w formie monoszczepu bądź probiotyku wieloszczepowego zawierającego oba rodzaje bakterii) oraz pasteryzowaną bakterię Akkermansia muciniphila (postbiotyk). W większości badań klinicznych odnotowano istotne statystycznie zmniejszenie stężenia insuliny na czczo oraz obniżenie wskaźnika HOMA-IR.
Podstawowa funkcja kolagenu to łączenie komórek tkanki łącznej, dlatego występuje w skórze, ścięgnach, mięśniach, chrząstkach, kościach, zębach, naczyniach krwionośnych oraz rogówce oka. Po 25. r.ż. zmniejsza się synteza endogenna kolagenu. Suplementowanie diety kolagenem przez ok. 12 tygodni poprawia nawilżenie i elastyczność skóry (ok. 5–10 g kolagenu/dobę), zmniejsza nasilenie bólu stawów oraz zwiększa masę i siłę mięśniową (ok. 15 g kolagenu/dobę). Efektywność suplementacji zwiększa odpowiednia podaż witaminy C.
Kwasy tłuszczowe omega-3, do których należy kwas α-linolenowy, kwas eikozapentaenowy (EPA) i kwas dokozaheksaenowy (DHA) to niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, które należy dostarczyć wraz z żywnością lub w postaci suplementu diety. Wykazują działanie przeciwzapalne, przeciwkrzepliwe i hipotensyjne, przez co mogą zapobiegać chorobom sercowo-naczyniowym. Zgodnie w wytycznymi American Heart Association (AHA) dwa razy w tygodniu należy spożywać ryby morskie, w tym raz ryby tłuste lub suplementować EPA + DHA; 250 mg/dobę – 1000 mg/dobę u pacjentów z niedokrwienną chorobą serca oraz z niewydolnością serca.
Podróżowanie za granicę, szczególnie do krajów rozwijających się, wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia biegunki podróżnych, którą wywołuje zazwyczaj bakteria Escherichia coli. Do zakażenia dochodzi wskutek spożycia skażonej mikrobiologicznie żywności czy wody pitnej. W leczeniu biegunki podróżnych zastosowanie znajdują preparaty probiotyczne, które mogą także zapobiegać zachorowaniu. Wskazuje się tutaj głównie następujące szczepy probiotyczne: Saccharomyces boulardii CNCM I-745, Lacticaseibacillus rhamnosus GG i Lactiplantibacillus plantarum 299v.
W 2023 r. Grupa Robocza ds. Nieswoistych Chorób Zapalnych Jelit (NChZJ) Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii przygotowała aktualizację wytycznych diagnostyczno-terapeutycznych Konsultanta Krajowego ds. Gastroenterologii oraz Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii (PTG-E) z 2013 r. odnoszących się do postępowania z dorosłym pacjentem z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego (WZJG). Cel aktualizacji wytycznych z 2013 r. to uzupełnienie dotychczas obowiązujących zaleceń o nowe zagadnienia, w tym dotyczące nowych leków, które od 2013 r. zarejestrowano do stosowania we WZJG oraz upowszechnienie i ujednolicenie zasad postępowania w tej jednostce chorobowej.
Kobiety ze względu na budowę dróg moczowo-płciowych są szczególnie narażone na rozwój infekcji intymnych, a pierwotnym źródłem zakażenia (w większości przypadków) są mikroorganizmy kolonizujące odbyt. W leczeniu infekcji intymnych stosuje się głównie leki antybakteryjne i antygrzybicze, które ze względu na pojawiającą się coraz częściej lekooporność stają się nieskuteczne. Zastosowanie znajdują nowe opcje terapeutyczne, np. probiotyki ginekologiczne, które sprawdzają się zarówno w leczeniu wtórnych, jak i nawracających infekcji intymnych.
Dysbioza jelitowa to zmiany w liczebności i różnorodności mikrobioty jelitowej. Aktualnie nie ma „złotego standardu” w diagnostyce dysbiozy jelitowej. Nie określono także kryteriów diagnostycznych dysbiozy jelitowej. W praktyce klinicznej wykorzystuje się ogólnodostępne badania nieinwazyjne (głównie badanie mikrobiologiczne kału i testy oddechowe), które uwzględniono w schematach diagnostycznych chorób przewodu pokarmowego.
U około 1/3 pacjentów z nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit (ang. inflammatory bowel disease, IBD) w remisji klinicznej rozpoznaje się zespół jelita nadwrażliwego (ang. irritable bowel disease, IBS). W takiej sytuacji klinicznej można wprowadzić leczenie dietetyczne – dietę low FODMAP (warto zaznaczyć, że nie jest to terapia pierwszego rzutu) i probiotykoterapię – podobnie jak w IBS bez IBD. Zastosowanie może znaleźć tutaj mieszanka probiotyczna – De Simone Formulation, którą stosuje się w terapii IBD, a także w terapii IBS. Leczenie dietetyczne oraz probiotykoterapię u pacjentów w remisji klinicznej IBD z objawami IBS należy prowadzić pod kontrolą lekarza prowadzącego oraz dietetyka klinicznego.