Witamina A i E

Związki objęte terminem „witamina A”

Termin „witamina A” oznacza grupę związków pochodnych beta-jonanu, wykazujących aktywność biologiczną all-transretinolu. Do związków tych zalicza się m.in. retinol, retinal, kwas retinowy, a także niektóre roślinne barwniki karotenoidowe (ok. 60 związków), stanowiące prowitaminy A [1]. 

Źródła w żywności (tabela 1)

Synteza karotenoidów zachodzi jedynie w roślinach i niektórych mikroorganizmach, z kolei retinolu i jego pochodnych wyłącznie u zwierząt [6]. All-trans-retinol i jego pochodne w sposób naturalny zawierają jedynie produkty pochodzenia zwierzęcego. Głównym źródłem retinolu są podroby, zwłaszcza wątroba (> 1500 µg/100 g), niektóre gatunki ryb morskich, jaja, masło, wzbogacone margaryny i sery dojrzewające (150–1500 µg/100 g). W karotenoidy (w największych ilościach są to beta-karoten, alfa-karoten i beta-kryptoksantyna) bogate są marchew (> 10 mg/100 g), natka pietruszki, szpinak, boćwina i papryka czerwona (3–5 mg/100 g) oraz owoce, np. morele (ok.1,5 mg/100 g) i brzoskwinie (ok. 0,6 mg/100 g). W przeciętnej polskiej diecie głównym źródłem witaminy A są mięso i przetwory mięsne (55%), tłuszcze zwierzęce (23%) oraz mleko i przetwory mleczne (11%). Karotenoidy stanowiące prowitaminę A dostarczane są w 80% przez warzywa i w 5% przez owoce [1]. 
 

Wchłanianie i metabolizm

Stopień wykorzystania z diety zarówno retinolu, jak i beta-karotenu, mieści się w szerokich granicach (odpowiednio 70–90% oraz 10–90%), ponieważ w wysokim stopniu zależy od składu pożywienia. Główną przyczyną niskiej biodostępności witaminy A są choroby przewodu pokarmowego prowadzące d...