Olej rzepakowy idealny do pieczeni, sałat, świątecznych ciast

Boże Narodzenie to magiczny czas spotkań z najbliższymi przy wspólnym stole. Planując świąteczne kulinaria, zazwyczaj stawia się na tradycję, ale w tym roku szczególne znaczenie mają potrawy wzmacniające odporność. Dobra jakość, duża wartość odżywcza i wyjątkowy smak to cechy charakterystyczne żywności wykorzystywanej do przyrządzania świątecznych potraw, a tym samym recepta na zdrowie. Olej rzepakowy to jeden z przykładów takiej żywności. 

Wstęp

Olej rzepakowy to bogactwo jednonienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny omega-9, głównie kwasu oleinowego. Zbliżona do oliwy z oliwek zawartość kwasu oleinowego sprawia, że olej rzepakowy nazywany jest często „oliwą północy”. W krajach basenu Morza Bałtyckiego olej rzepakowy określa się także „skarbem północy” ze względu na optymalną z punktu widzenia żywieniowego proporcję kwasów omega-3 do omega-6, tj. 1 : 2 (tab. 1) [1]. 

Tabela 1. Kwasy tłuszczowe w oleju rzepakowym [1]

Wzmacnianie odporności

Wielonienasycone kwasy tłuszczowe oddziałują na układ immunologiczny poprzez modulowanie reakcji zapalnej w odpowiedzi na patogen, a następnie jej wyciszanie. Oprócz kwasów tłuszczowych na szczególną uwagę zasługują także składniki lipofilowe znajdujące się w oleju rzepakowym, takie jak tokoferol (witamina E) i fitosterole [2]. Witamina E to substancja biologicznie czynna, która charakteryzuje się dużym potencjałem przeciwutleniającym. Występuje w błonach wszystkich komórek organizmu, w których efektywnie inaktywuje wolne rodniki [3]. Fitosterole zmniejszają stężenie cholesterolu frakcji LDL, pośrednio mogą też zmniejszać ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych i podatność na infekcje wirusowe czy bakteryjne [4]. 

Podstawowe informacje

W Polsce oraz w innych krajach Europy uprawiane są odmiany rzepaku podwójnie ulepszonego. Co to oznacza? Wspomniane odmiany są pozbawione kwasu erukowego i mają mniejszą zawartość glukozynolanów w stosunku do odmian poprzednio uprawianych. Olej rzepakowy to jeden z najczęściej wykorzystywanych tłuszczów roślinnych w polskiej kuchni. Występuje w dwóch wersjach - rafinowanej i nierafinowanej (tłoczony na zimno). Rafinowany olej rzepakowy można stosować zarówno na zimno, jak i na ciepło, a tłoczony na zimno należy wykorzystywać tylko do potraw, które nie będą poddawane obróbce termicznej (np. do przyrządzania różnego rodzaju sałat). Warto pamiętać o jego odpowiednim przechowywaniu. Olej rzepakowy trzeba przechowywać w chłodnym i ciemnym miejscu. 

Sałatka z nutą pomarańczy

Liczba porcji: 4
Składniki na sałatkę

• 100 g rukoli
• 1 dojrzałe awokado
• 150 g pomarańczy lub mandarynek
• 50 g orzechów włoskich
• 100 g sera pleśniowego złocistego

Składniki na sos do sałatki:

• 6 łyżek oleju rzepakowego
• sok z jednej limonki
• łyżka miodu naturalnego
• sól gruboziarnista

Sposób przygotowania: 

Składniki sałatki ułożyć według uznania.
Składniki na sos wymieszać i polać sałatkę. 

Gicz cielęca na miękko 

Liczba porcji: 4
Składniki potrzebne do przygotowania mięsa:

• 4 sztuki giczy cielęcej pokrojonej w plastry 4-centymetrowe
• 150 ml oleju rzepakowego
• 4 łyżki soli gruboziarnistej
• 2 cytryny
• szałwia

Składniki na zielony ogród:

• szczypiorek
• koperek
• 70 g groszku zielonego (może być mrożony)
• 100 g fasolki szparagowej, zielonej
• 200 ml bulionu
• 100 g szpinaku
• ser dojrzewający

Składniki na musztardę jabłkową:

• 2 jabłka
• 2 łyżki miodu
• 100 ml soku jabłkowego
• 3–4 łyżeczki musztardy rosyjskiej

Sposób przygotowania: 
Mięso zasypać solą wymieszaną z szałwią, odstawić na noc. Na drugi dzień mięso pozbawić nadmiaru soli. Osuszyć na ręczniku. Ułożyć w rondlu, zalać olejem rzepakowym do momentu aż całkowicie zakryje mięso. Dodać skórki z cytryn, szałwię i na wierzch położyć folię aluminiową. 
Wstawić do piekarnika. Gotować mięso w oleju rzepakowym ok. 2 godziny (nie smażyć). Mięso po gotowaniu zostawić do całkowitego przestudzenia.

Musztarda jabłkowa:
Jabłka przesmażyć na miodzie. W trakcie podlać sokiem 
jabłkowym. Kiedy tylko jabłka będą miękkie, zmiksować 
na purée. Wystudzić i połączyć z ostrą musztardą. 
Powstanie musztarda jabłkowa.

Zielony ogród:
Na oleju rzepakowym przesmażyć szczypiorek i koperek. 
Dodać fasolkę oraz groszek. Chwilę smażyć, następnie dodać bulion. Gotować. Pod koniec dodać szpinak. Kiedy warzywa się połączą, a nadmiar płynu odparuje, dodać ser dojrzewający.

Ciastka marmurkowe czekoladowe ze śliwkami i nutą cynamonu

Liczba porcji: 8
Składniki na ciastka:

• 280 g mąki pszennej
• 120 g kakao
• 100 ml oleju rzepakowego
• 240 g cukru trzcinowego
• 4 jajka
• cukier wanilinowy
• 1 łyżeczka proszku do pieczenia
• szczypta soli
• cukier puder do obtaczania ciastek

Składniki na śliwki:

• śliwki węgierki świeże lub mrożone
• 2–3 łyżki miodu
• cynamon do smaku

Sposób przygotowania: 
Jajka ubić z cukrem i cukrem wanilinowym. Dodać olej rzepakowy. Mąkę pszenną połączyć z proszkiem do pieczenia, solą i kakao. Mieszankę mąki i kakao dodać do jajek, dokła...