Autor: Klaudia Mikołajczyk

Zaparcia stanowią istotny problem kliniczny, często przewlekły i uciążliwy, dotykający osoby w różnym wieku i będący wynikiem złożonego oddziaływania czynników dietetycznych, środowiskowych, behawioralnych, metabolicznych i farmakologicznych. W leczeniu zaparć zaleca się podejście etapowe, rozpoczynające się od interwencji niefarmakologicznych, takich jak modyfikacja diety, zwiększenie aktywności fizycznej i nawodnienia, a w razie braku skuteczności – przechodzące do zastosowania łagodnych środków przeczyszczających.

W praktyce dietetycznej oraz medycznej rośnie zapotrzebowanie na rzetelną wiedzę dotyczącą żywieniowych strategii wspierania odporności – zarówno w kontekście profilaktyki populacyjnej, jak i u pacjentów przewlekle chorych czy osób w okresach zwiększonego ryzyka infekcji. Rola dietetyka klinicznego, działającego wspólnie z lekarzem i innymi specjalistami, polega na kompleksowej ocenie stanu zdrowia pacjenta i wdrożeniu zaleceń, które obejmują nie tylko optymalizację podaży składników odżywczych, ale również edukację w zakresie higieny życia, profilaktyki szczepień oraz minimalizacji czynników stresogennych.

Książka Endokrynologia w przypadkach pod redakcją naukową Urszuli Ambroziak i Marka Rosłona (PZWL, 2024) to interesująca propozycja wydawnicza, która odpowiada na rosnące zapotrzebowanie na praktyczne, interdyscyplinarne źródła wiedzy z zakresu endokrynologii. Na tle dostępnych podręczników z tego zakresu publikacja wyróżnia się formą narracyjną i kliniczną użytecznością, wpisując się w nurt edukacji praktycznej – nie tylko objaśnia mechanizmy, ale pokazuje ich zastosowanie w realnych sytuacjach gabinetowych. Jej struktura opiera się na analizie rzeczywistych przypadków klinicznych – od zaburzeń przysadki mózgowej, przez choroby tarczycy, przytarczyc oraz nadnerczy, aż po guzy neuroendokrynne – co czyni publikację szczególnie użyteczną nie tylko dla lekarzy, ale także dla dietetyków klinicznych, którzy coraz częściej współuczestniczą w diagnostyce i terapii pacjentów z chorobami hormonalnymi.

Selen to pierwiastek śladowy o fundamentalnym znaczeniu dla prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka, a jego szczególna rola związana jest z gospodarką hormonalną tarczycy. Związki selenu są integralnymi składnikami selenoprotein, w tym dejodynaz [enzymów odpowiedzialnych za konwersję tyroksyny (T4) do formy aktywnej – trójjodotyroniny (T3)] oraz peroksydazy glutationowej – enzymu o silnych właściwościach antyoksydacyjnych. Niedobór selenu może prowadzić do zaburzeń konwersji hormonów tarczycy, zwiększenia stresu oksydacyjnego w gruczole tarczowym oraz nasilenia procesów autoimmunologicznych [1].

Przewlekły stres jest powszechnym problemem zdrowotnym współczesnego społeczeństwa, który ma szerokie konsekwencje zarówno dla zdrowia fizycznego, jak i psychicznego. Istnieje wiele dowodów na to, że stres może wpływać na gospodarkę hormonalną, zwłaszcza u kobiet, poprzez zmiany w osi HPA (podwzgórze–przysadka–nadnercza), osi HPT (podwzgórze–przysadka–tarczyca) oraz osi HPO (podwzgórze–przysadka–jajnik). Z pomocą przychodzą różne strategie interwencyjne, które mogą pomóc w zarządzaniu stresem i jego skutkami, takie jak modyfikacja stylu życia, aktywność fizyczna, odpowiednia dieta oraz suplementacja.

Starzenie się organizmu to proces wieloczynnikowy, który obejmuje zarówno uwarunkowania genetyczne, jak i wpływ czynników środowiskowych. Wydłużenie średniej długości życia zwiększa ryzyko chorób przewlekłych, dlatego rośnie zainteresowanie strategiami anti-aging, w tym dietą, probiotykami, postbiotykami i suplementacją. Probiotyki mogą wspierać zdrowe starzenie poprzez odbudowę mikrobioty jelitowej, regulację układu odpornościowego oraz redukcję stanów zapalnych. Postbiotyki, czyli metabolity bakterii probiotycznych, wykazują działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne, a także wspierają funkcje metaboliczne i barierę jelitową. Szczególne znaczenie mają krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (SCFA) oraz bakteria Akkermansia muciniphila, które wpływają na zdrowie metaboliczne i długowieczność. Suplementy diety, takie jak kwasy tłuszczowe omega-3, koenzym Q10, resweratrol czy spermidyna, mogą opóźniać procesy starzenia poprzez ochronę mitochondriów, redukcję stresu oksydacyjnego i regulację ekspresji genów związanych z długowiecznością. Holistyczne podejście do terapii anti-aging, łączące zdrową dietę, suplementację i modulację mikrobioty jelitowej, może przyczynić się do poprawy jakości życia i ograniczenia ryzyka chorób związanych z wiekiem.