Błonnik pokarmowy i colostrum bovinum – komplementarne komponenty modulacji mikrobioty i odporności śluzówkowej

Współczesna medycyna coraz mocniej koncentruje się na wspieraniu mikrobioty jelitowej jako kluczowego elementu zdrowia metabolicznego, immunologicznego i psychicznego człowieka. Z perspektywy dietoterapii coraz większe znaczenie zyskuje koncepcja żywienia mikrobioty, w której błonnik stanowi m.in. podstawowy substrat do produkcji związków bioaktywnych o działaniu ochronnym. Z tego względu łączenie błonnika z innymi substancjami biologicznie czynnymi, wykazującymi komplementarne właściwości w zakresie regeneracji i ochrony błony śluzowej jelita, staje się przedmiotem szczególnego zainteresowania klinicznego [1–3]. 
Jednym z najlepiej przebadanych związków o takim potencjale jest colostrum bovinum – naturalny kompleks immunoaktywnych białek, laktoferyny, lizozymu i czynników wzrostowych, który wspiera integralność bariery jelitowej, odporność śluzówkową oraz procesy regeneracji nabłonka jelitowego, dostarczając tym samym gotowe mechanizmy odporności swoistej [4, 5]. Jednoczesne stosowanie błonnika pokarmowego i colostrum, których mechanizmy biologiczne – mimo że odmienne – wykazują znaczące punkty styczne na poziomie funkcjonowania bariery jelitowej, modulacji odpowiedzi immunologicznej oraz pośredniego wpływu na mikrobiotę jelitową, wydaje się być obiecującym kierunkiem wspierającym funkcjonowanie całego ustroju [6, 7]. 

Błonnik pokarmowy i colostrum bovinum – charakterystyka i znaczenie fizjologiczne

Błonnik pokarmowy definiowany jest jako nieulegające trawieniu w jelicie cienkim polisacharydy i ligniny pochodzenia roślinnego, które ulegają częściowej lub całkowitej fermentacji w jelicie grubym [8]. Wyróżnia się błonnik rozpuszczalny (m.in. pektyny, β-glukany, inulina, gumy roślinne, arabino-
galaktan) oraz nierozpuszczalny (celuloza, hemicelulozy, lignina), różniące się właściwościami fizykochemicznymi i metabolicznymi. Błonnik rozpuszczalny wykazuje zdolność do wiązania wody i tworzenia lepkich żeli, które spowalniają opróżnianie żołądka, regulują poposiłkową glikemię i stanowią źródło substratów fermentacji dla bakterii jelitowych. W wyniku tego procesu powstają krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (SCFA) – głównie octan, propionian i maślan – pełniące kluczowe funkcje metaboliczne i immunomodulacyjne [9–11]. Błonnik nierozpuszczalny natomiast zwiększa objętość stolca, przyspiesza pasaż jelitowy i działa prewencyjnie wobec zaparć oraz chorób dolnego odcinka przewodu pokarmowego [12].
W kontekście klinicznym szczególnie istotne są właściwości błonnika w zakresie utrzymania integralności bariery jelitowej. SCFA, będące produktami jego fermentacji, stanowią podstawowe źródło energii dla kolonocytów, wpływają na ekspresję białek połączeń ścisłych (tight junctions) i modulują odpowiedź immunologiczną poprzez aktywację receptorów GPR41 i GPR43 [10, 13, 14]. 
SCFA wpływają także na równowagę limfocytów regulatorowych (Treg) i efektorowych (Th17), co ma dodatkowe znaczenie dla utrzymania tolerancji immunologicznej w jelicie [11]. W efekcie błonnik nie tylko wspiera prawidłową mikrobiotę jelitową, ale również ogranicza translokację endotoksyn i antygen...