Witamina D2 i D3 Podstawowe źródła występowania tych witamin

Witamina D swoją nazwą obejmuje dwa związki steroidowe dobrze rozpuszczalne w tłuszczach. Zalicza się do nich cholekalcyferol o wzorze ogólnym C27H44O, znany jako witamina D3 oraz ergokalcyferol o wzorze C28H440, nazywany potocznie witaminą D2. Wykazują one różnicę w budowie strukturalnej łańcucha bocznego przy ugrupowaniu sterolowym. W cząsteczce witaminy D2 między atomami węgla C22 i C23 występuje podwójne wiązanie, a przy węglu C24 obecna jest dodatkowa grupa metylowa (Rys. 1). Obydwie formy witaminy D nie są aktywne metabolicznie, lecz są prekursorami niezbędnymi do jej dalszego powstawania w organizmie. Należy podkreślić, że główne szlaki prowadzące do powstania aktywnej postaci witaminy D kalcytriolu są identyczne jak w przypadku obydwu jej form [1, 2, 3, 4]. Niemniej jednak cholekalcyferol wykazuje większą aktywność i większe znaczenie biologiczne w porównaniu do ergokalcyferolu [5, 6]. 
 

W warstwie podstawnej i kolczystej błony komórkowej keratynocytów występuje prekursor witaminy D-7-dehydrocholesterol. W wyniku działania promieniowania słonecznego dochodzi do jego izomeryzacji i powstania cholekalcyferolu. Związek ten transportowany jest następnie do komórek wątroby, gdzie przy udziale enzymu 25-hydroksylazy ulega przekształceniu w 25-hydroksycholekalcyferol (25(OH)D). Postać ta, zwana kalcydiolem, jest wyznacznikiem stężenia witaminy D w ustroju człowieka. Dalszy etap następuje w nerkach i jest zależny od działania receptora klirensującego występującego w cewkach proksymalnych – megaliny. Receptor ten wiąże 25(OH)D i transportuje kalcydiol do komórek cewkowych nerek, gdzie dochodzi do konwersji 25(OH)D do jej formy aktywnej- 1,25(OH)2D3 (1,25-dihydroksycholekalcyferol). Proces ten katalizowany jest przez 1-α-hydroksylazę. Podobny mechanizm ma miejsce w tkankach roślinnych, w efekcie czego powstaje ergokalcyferol, a końcowo 1,25(OH)2D2 (1,25-dihydroksyergokalcyferol). Różne formy witaminy D są transportowe do tkanek docelowych przez białko wiążące witaminę D (DBP, D Binding Protein). Końcowe działanie biologiczne kalcytriolu lub jego analogów jest ściśle uzależnione od obecności w tych tkankach swoistego receptoru dla witaminy D-VDR (Vitamin D Receptor) [1, 2, 3, 7, 8, 9, 10, 11]. Przełomem w badaniach nad witaminą D stało się odkrycie, że receptor jądrowy VDR obecny jest w większości narządów i komórkach ludzkiego ustroju. W związku z tym witamina D wykazuje plejotropowe, a więc wielokierunkowe działanie na wiele tkanek w komórkach ludzkiego ciała, co z kolei przekłada się na prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Oddziałuje na ekspresję bardzo wielu genów, a jej aktywna postać ma charak...