Dieta uboga w błonnik – ryzyko, wskazania i suplementacja

Błonnik pokarmowy – charakterystyka

Zgodnie z definicją zaproponowaną przez Kodeks Żywnościowy, błonnik pokarmowy (włókno pokarmowe) to „polimery węglowodanowe z co najmniej trzema jednostkami monomerów, które nie są trawione ani wchłaniane w jelicie cienkim człowieka”. Definicja ta obejmuje również nietrawione węglowodany uzyskane z wykorzystaniem procesów fizycznych, chemicznych i enzymatycznych, polimery nietrawionych węglowodanów występujące naturalnie w żywności oraz syntetyczne węglowodany nieprzyswajalne [1, 2].
Włókno pokarmowe jest więc mieszaniną substancji pochodzenia roślinnego i dzieli się na frakcję włókna nierozpuszczalnego w wodzie (hemiceluloza, celuloza, skrobia, lignina), które w największych ilościach występuje w niskoprzetworzonych produktach zbożowych, warzywach kapustnych i korzeniowych, orzechach, grochu, fasoli czy kukurydzy oraz rozpuszczalnego w wodzie (pektyna, inulina, gumy i kleje roślinne), którego głównym źródłem są warzywa i owoce, ziarna babki płesznik oraz siemię lniane [2, 3].
Włókno nierozpuszczalne w wodzie przede wszystkim wykazuje wpływ na funkcjonowanie układu pokarmowego, przyczyniając się do:

• pobudzania funkcji żucia i wydzielania śliny,
• wiązania nadmiaru kwasu solnego w żołądku,
• zwiększenia uczucia sytości po posiłkach,
• pobudzania wydzielania soków trawiennych i lepszego ukrwienia jelit,
• zwiększania objętości stolca i przyspieszenia perystaltyki jelita grubego,
• usuwania toksyn i szkodliwych produktów przemian materii,
• zapobiegania rozwojowi chorób układu pokarmowego (zaparć, choroby uchyłkowej jelit, zespołu jelita nadwrażliwego, żylaków odbytu i niektórych nowotworów) [4].
   

Z kolei błonnik rozpuszczalny ułatwia rozluźnianie masy kałowej, spowalnia pasaż jelitowy i zagęszcza treść pokarmową tworząc żele o dużej lepkości. Jest on również pożywką dla mikrobioty jelitowej, wpływając na rozwój populacji bakterii z rodzaju Bifidobacterium i Lactobacillus. Prócz dobroczynnego wpływu na funkcjonowanie przewodu pokarmowego, ta frakcja wykazuje również działanie ogólnoustrojowe, biorąc udział w regulacji gospodarki węglowodanowej (poprzez spowolnienie wchłaniania glukozy) oraz lipidowej (m.in. ułatwiając wydalanie nadmiaru tłuszczu i kwasów tłuszczowych, a także cholesterolu, obniżając jego stężenie w surowicy krwi) [...