Adaptogeny – jak pokonać stres i odzyskać życiową równowagę za pomocą roślin

Obecnie stres jest niemal wszechobecny. Wymagający szef, pilne terminy, egzaminy czy wyzwania, które stawia rodzicielstwo – wszystkie te sytuacje mogą wyzwolić w naszym organizmie reakcje stresowe. Podczas gdy łagodny, ostry stres może motywować i pobudzać do działania, to przewlekły stres, trwający tygodnie czy miesiące, może doprowadzić do wyczerpana organizmu i przyczynić się do rozwoju objawów zarówno fizycznych, jak i psychicznych [1].

​Jak zatem stawić czoła stresowi i odzyskać życiową równowagę? Z pomocą przychodzą rośliny znane jako adaptogeny.

Czym są adaptogeny?

Rośliny są mistrzami adaptacji. Nie mogą się poruszać, ale mają niesamowitą zdolność przetrwania i rozwoju nawet w najtrudniejszych warunkach środowiskowych. Wiele związków wtórnych powstających w wyniku metabolizmu roślin ma istotne znaczenie adaptacyjne. Mimo iż związki te nie są niezbędne roślinie do życia, są jej przydatne, gdyż stanowią naturalne pestycydy i środki przeciwpasożytnicze, które mogą atakować inne rośliny [2]. Nic więc dziwnego, że królestwo roślin wraz z całą rozmaitością związków chemicznych ma wiele do zaoferowania nam, ludziom, również w sytuacjach stresowych. I rzeczywiście, istnieją rośliny, które są uważane za adaptogeny, co oznacza, że pomagają człowiekowi radzić sobie w sytuacjach stresowych i korygować zaburzenia homeostazy organizmu. Poprzez wzmacnianie wewnętrznych systemów obronnych organizmu wspierają go w dostosowaniu się do zewnętrznych czynników stresogennych. Tym samym wspierają budowę odporności na stres i łagodzą jego dalszy wpływ na organizm. Adaptogeny mogą wzmacniać witalność, stabilizować nastrój, poprawiać wydajność i koncentrację. Mogą być spożywane jako suplementy w postaci kapsułek, herbat lub nalewek, najlepiej jako dodatek do zrównoważonej diety i odpowiedniego nawodnienia [3].

Jak działają adaptogeny?

Adaptogeny działają na poziomie molekularnym, wpływając na oś HPA (podwzgórze–przysadka–nadnercza), która bierze udział w tzw. ogólnym zespole adaptacyjnym (General Adaptation Syndrome, GAS), stanowiącym trzystopniową reakcję organizmu na stres [4]. 

Ryc. 1. Działanie adaptogenów. Adaptogeny zwiększają stan odporności nieswois...