Regulacja głodu i sytości w zaburzeniu z napadami objadania się – strategie żywieniowe

Definicja i kryteria diagnostyczne

Zaburzenie z napadami objadania się (ang. Binge Eating Disorder, BED) jest jednym z najczęściej diagnozowanych zaburzeń odżywiania, a jego częstość systematycznie rośnie na całym świecie. Zaburzenie to charakteryzuje się powtarzającymi się epizodami spożywania znacznych ilości jedzenia w krótkim czasie, zwykle < 2 godzin. Kluczowym objawem jest utrata kontroli nad jedzeniem, której towarzyszy subiektywne poczucie cierpienia oraz negatywne emocje po epizodzie, takie jak wstyd, poczucie winy czy obniżony nastrój [1–3].
Proces napadu objadania się jest często etapowy. Zazwyczaj rozpoczyna się narastającym napięciem emocjonalnym, związanym ze stresem, trudnościami w regulacji emocji lub problemami interpersonalnymi. Spożycie dużej ilości jedzenia pełni chwilową funkcję redukcji napięcia, jednak po epizodzie dominują emocje negatywne, a pacjent może doświadczać również objawów somatycznych, takich jak bóle brzucha, uczucie ciężkości czy spadek energii. W konsekwencji powstaje błędne koło: próby kontroli jedzenia przeplatają się z kolejnymi napadami, nasilając poczucie bezradności [3].

Kryteria diagnostyczne według dsm-5-tr

Zgodnie z Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5-TR), rozpoznanie BED wymaga spełnienia poniższych kryteriów:

• częstość epizodów: ≥ 1 epizod tygodniowo przez ≥ 3 miesiące;
• obecność ≥ 3 objawów dodatkowych, takich jak:
• spożywanie jedzenia szybciej niż zwykle,
• jedzenie do uczucia niekomfortowej pełności,
• jedzenie mimo braku głodu,
• spożywanie posiłków w samotności z powodu wstydu,
• poczucie winy, obrzydzenia lub przygnębienia po epizodzie;
• brak regularnych zachowań kompensacyjnych, takich jak prowokowanie wymiotów, restrykcje kaloryczne czy nadmierna aktywność fizyczna.
   

DSM-5-TR klasyfikuje również nasilenie BED na podstawie liczby epizodów tygodniowo:

• łagodne: 1–3,
• umiarkowane: 4–7,
• ciężkie: 8–13,
• skrajne: ≥ 14.
   

Kryteria diagnostyczne według ICD-11

Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób (ICD-11) definiuje BED podobnie, kładąc nacisk na:

• nawracające epizody objadania się (≥ 1 tygodniowo przez ≥ 3 miesiące),
• poczucie utraty kontroli nad jedzeniem,
• brak zachowań kompensacyjnych,
• istotne cierpienie psychiczne lub pogorszenie funkcjonowania w życiu społecznym, zawodowym czy rodzinnym [4].
   

Podsumowanie różnic DSM-5-TR vs. ICD-11

Obie klasyfikacje są spójne pod względem kluczowych kryteriów: częstości epizodów, poczucia utraty kontroli i braku kompensacji. DSM-5-TR dodatkowo szczegółowo opisuje objawy towarzyszące i stopnie nasilenia zaburzenia, natomiast ICD-11 kładzie większy nacisk na wpływ BED na codzienne funkcjonowanie pacjenta.

Epidemiologia i czynniki ryzyka

Badania epidemiologiczne wskazują, że częstość występowania BED wynosi ok. 3% w populacji ogólnej, a wśród osób z otyłością nawet 29% doświadcza zaburzeń odżywiania, z czego 87% stanowi BED. Analiza danych epidemiologicznych pokazuje, że grupa mają...