Według teorii Maslowa istnieją dwie grupy potrzeb kierowanych różnymi motywami oraz stylami działania. Potrzeby podstawowe, związane z tzw. motywacją typu D (deficiency, czyli niedoboru, braku), popychają i zmuszają jednostkę do aktywności ukierunkowanej na realizację celu, skłaniają do działań będących po coś, w celu zaspokojenia odczuwalnego braku, np. działanie w celu zdobycia pożywienia [1, 2].
Motywacja jest procesem inicjowania, kierowania i podtrzymywania aktywności fizycznych oraz psychicznych, obejmującym zarówno mechanizmy wyboru określonego działania, jak i energię oraz wytrwałość reagowania [3].
Szerzej mówiąc – pojęcie motywacji odnosi się do wszystkich procesów zaangażowanych w:
POLECAMY
- doświadczanie potrzeby czy pragnienia,
- aktywację i kierowanie organizmem poprzez selekcję, zarządzanie i podtrzymywanie zachowania nakierowanego na zaspokojenie potrzeby lub pragnienia,
- redukcję intensywności doznawanej potrzeby [4].
Najlepszym sposobem na obudzenie motywacji jest poszukiwanie tego, na czym bardzo zależy pacjentowi i koncentrowanie się na jego wartościach oraz przekonaniach. Ważnym elementem procesu motywacji jest identyfikacja celu, chyba że podejmowana czynność jest zewnętrznie kontrolowana lub nawykowa [5]. Motywacja nie jest pojęciem jednoznacznym.
W zależności od przyjętej perspektywy teoretycznej jest ona postrzegana jako „gotowość do wykonania pewnego utrwalonego wzorca zachowania”, ale także jako reakcja organizmu na pewne mechanizmy – bodźce, potrzeby, popędy. Jak wskazuje Łukaszewski, wspólne dla ujęć teoretycznych jest patrzenie na motywację jako „zespół mechanizmów powodujących uruchomienie, ukierunkowanie, podtrzymanie i zakończenie zachowania” [6].
Motywacja służy zmianie określonego stanu i ma charakter celowy, nawet gdy cel nie do końca jest uświadomiony przez jednostkę. Proces motywacji obejmuje cztery fazy:
- przeddecyzyjną – polegającą na formułowaniu pragnień,
- przeddziałaniową – obejmującą formułowanie planu i proces przygotowania do jego wdrożenia,
- wykonaniową – polegającą na realizacji planu i identyfikacji konsekwencji podejmowanych działań,
- podziałaniową – zawierającą ewaluację uzyskanych rezultatów [7].
Aby poznać realne potrzeby i motywacje pacjenta, należy umiejętnie zadawać pytania, uważnie słuchać tego, co mówi, oraz przede wszystkim zbudować trwałą relację opartą na zaufaniu. Niezależnie od wiedzy, doświadczenia i inspiracji należy pamiętać o indywidualnym podejściu do każdego pacjenta. Aby osiągnąć ten rodzaj relacji, należy m.in.:
- właściwie zdefiniować cel (metodą SMART),
- zaplanować realizację celu,
- zbudować relację opartą na zaufaniu i partnerstwie,
- zadbać o autorytet własny,
- odpowiednio dobrać wskaźniki kontroli,
- ufać, a zarazem kontrolować, czyli monitorować proces zmiany, pamiętając o pozytywnym wzmacnianiu [8].
Kierunek motywacji...
Pozostałe 90% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów
- Roczną prenumeratę dwumiesięcznika Food Forum w wersji papierowej lub cyfrowej,
- Nielimitowany dostęp do pełnego archiwum czasopisma,
- Możliwość udziału w cyklicznych Konsultacjach Dietetycznych Online,
- Specjalne dodatki do czasopisma: Food Forum CASEBOOK...
- ...i wiele więcej!