Postępowanie żywieniowe w przypadku chorób układu krążenia, udarów, nadciśnienia

Nadciśnienie tętnicze 

Nadciśnienie tętnicze jest jednym z najbardziej powszechnych czynników ryzyka sercowo-naczyniowego. Istnieją dwa kryteria podziału tej choroby. 

Pierwsze opiera się na przyczynie choroby. Wyróżniamy tu nadciśnienie tętnicze pierwotne oraz wtórne (tab. 1). W nadciśnieniu tętniczym pierwotnym nie można w sposób jednoznaczny ustalić patofizjologii choroby. U ok. 90% pacjentów z nadciśnieniem zostaje zdiagnozowana właśnie ta postać. Taki stan wymaga terapii i kontroli przez całe życie pacjenta [1, 2]. 

Z kolei nadciśnienie wtórne jest skutkiem zaburzeń w funkcjonowaniu innych narządów czy układów. W takim wypadku nadciśnienie tętnicze jest traktowane jako jeden z objawów. Można wymienić tu takie choroby, jak: zespół bezdechu sennego, patologię miąższu nerek czy zwężenie tętnic nerkowych. Nadciśnienie tętnicze pojawia się również przy chorobach układu endokrynowego, m.in. w pierwotnym hiperaldosteronizmie (zespole Conna), zespole Cushinga, akromegalii czy nadczynności tarczycy. 

Do wtórnych przyczyn zalicza się również przyjmowanie leków, takich jak niesteroidowe leki przeciwzapalne, doustne leki antykoncepcyjne i glikokortykosteroidy [1, 2].

Epidemiologiczne badania wskazują również na zależność pomiędzy otyłością a nadciśnieniem tętniczym. Mechanizm rozwoju nadciśnienia tętniczego u osób otyłych (szczególnie z otyłością brzuszną) nie jest do końca wyjaśniony. Zostały opisane liczne współistniejące mechanizmy, m.in. wzrost aktywności układu współczulnego, tkankowa oporność na insulinę, niezdolność nerek do wydalania sodu. Kluczową rolę wydaje się odgrywać tutaj czynnik martwicy nowotworu TNF-α (tumor necrosis factor-α). Badania wykazały, że wpływa on na stężenie endoteliny, leptyny, układ renina-angiotensyna-aldosteron (RAA) czy rozwój insulinooporności. Z kolei te czynniki i procesy mogą indukować nadciśnienie tętnicze krwi [3].

Tabela 1. Podział nadciśnienia tętniczego krwi ze względu na przyczynę [1, 2]