Obesogeny i inne przyczyny otyłości z perspektywy psychodietetyka

Obesogeny i inne przyczyny otyłości z perspektywy psychodietetyka

Otyłość to choroba przewlekła prowadząca do niekorzystnych konsekwencji zdrowotnych, psychicznych, społecznych, a także ekonomicznych. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) definiuje otyłość jako nadmierne lub nieprawidłowe gromadzenie się tkanki tłuszczowej, które powoduje pogorszenie stanu zdrowia. Otyłość to choroba z tendencją do nawrotów oraz bez tendencji do samoistnego ustępowania [1]. Badania współprowadzone z WHO wskazują, że w 2022 r. ponad 1 mld 
osób na świecie chorowało na otyłość. Od 1990-2022 r. wskaźnik ten wzrósł ponad 2-krotnie u dorosłych i aż ponad 4-krotnie u dzieci i młodzieży w wieku 5-19 lat. Badanie Centrum Badania Opinii Społecznej (CBOS) przeprowadzone w 2019 r. wskazuje, że aż 59% dorosłych Polaków i Polek ma nadmierną masę ciała, a w ciągu ostatnich 10 lat odsetek ten zwiększył się o 13% [2]. Otyłość u dorosłych i jej powikłania należą do najistotniejszych problemów zdrowia publicznego. Mimo to otyłość jest chorobą rzadko diagnozowaną, a jeszcze rzadziej leczoną [1]. Na rozwój otyłości wpływ mają liczne i różnorodne czynniki, m.in. genetyczne, epigenetyczne, hormonalne, neurohormonalne, psychologiczne, społeczne oraz środowiskowe [3]. Wyróżnia się 4 główne modele otyłości: model bilansu energetycznego (EBM), model węglowodanowo-insulinowy (CIM), model redukcyjno-utleniający (REDOX) oraz model obesogenu (OBS) [4].

Model bilansu energetycznego (EBM)

Model bilansu energetycznego (EBM) sugeruje, że otyłość wynika z zaburzenia równowagi między spożyciem energii a jej wydatkowaniem [4]. EBM zakłada, że mózg jest głównym organem odpowiedzialnym za regulację masy ciała. Kluczowym elementem jest tutaj integracja sygnałów zewnętrznych i sygnałów wewnętrznych kontrolująca spożycie pokarmu poza naszą świadomą percepcją. Obszary mózgu takie jak podwzgórze, zwoje mózgowe i pień mózgu modulują spożycie pokarmu za pomocą złożonych sygnałów endokrynnych, metabolicznych i nerwowych w odpowiedzi na dynamiczne potrzeby energetyczne organizmu oraz wpływy środowiskowe. 
Regulacja homeostazy energetycznej odbywa się poprzez krótkoterminowe sygnały przekazujące informacj...