Kwasy tłuszczowe omega-7 – nieodkryty potencjał zdrowotny?

Suplementy

Choć najlepiej poznanymi kwasami tłuszczowymi są te z rodziny omega-3 i omega-6 coraz więcej doniesień naukowych potwierdza korzystny wpływ kwasów omega-7 na zdrowie. Dotychczas wykazano, że suplementacja m.in. oleju z rokitnika może wpływać na poziom cholesterolu oraz poszczególnych lipoprotein w surowicy krwi, mieć korzystne działanie w łagodzeniu objawów zespołu suchego oka, poprawiać markery stanu zapalnego śródbłonka oraz łagodzić objawy związane z suchością błon śluzowych narządów płciowych. Te obiecujące wyniki wskazują, że dodatkowa suplementacja kwasów omega-7 może zyskiwać w najbliższym czasie coraz większe znaczenie w profilaktyce i wspomaganiu leczenia wielu schorzeń.

Wyniki badań przeprowadzonych w ostatnich latach coraz częściej podkreślają dobroczynne właściwości kwasów tłuszczowych, odgrywających zasadniczą rolę dla zdrowia. Z żywieniowego punktu widzenia kwasy tłuszczowe są odpowiedzialne za prawidłowy przebieg wielu funkcji metabolicznych i strukturalnych, m.in. są składnikami budulcowymi błon komórkowych, biorą udział w transporcie witamin, regulują stężenie lipidów w osoczu krwi, a także biorą udział w syntezie hormonów steroidowych czy kwasu żółciowego [1].
Najlepiej poznanymi wielonienasyconymi kwasami tłuszczowymi są te pochodzące z rodziny omega-3 oraz omega-6, a ich działanie polega przede wszystkim na wpływie na prawidłowy rozwój płodu, dojrzewanie układu nerwowego i rozwój funkcji poznawczych. Wykazano na przykład, że spożywanie kwasu dokozaheksaenowego (DHA) wspomaga rozwój mózgu oraz oczu u płodu, a także optymalny rozwój wzroku u niemowląt do 12. m.ż. Duże znaczenie mają również w funkcjonowaniu układu sercowo-naczyniowego, wykazując działanie regulujące ciśnienie tętnicze krwi, obniżające stężenie trójglicerydów, przeciwzakrzepowe, przeciwmiażdżycowe, przeciwzapalne oraz przeciwnowotworowe [2, 3]. 
 

Tabela 1. Wyniki badań klinicznych (in vivo i in vitro) dotyczące sugerowanego mechanizmu działania kwasu palmitoleinowego
Zaburzenie Badanie Sugerowany mechanizm
Atrofia zapalna pochwy in vivo na ludziach mechanizm nie został do końca poznany, wprowadzona interwencja wywołała wzrost wskaźnika zdrowia pochwy, bez wpływu na wzrost poziomu krążących estrogenów
Hiperpigmentacja skóry in vitro zmniejszenie przebarwień poprzez hamowanie tyrozynazy, TRP-2 i MITF
Zakażenia ran in vitro obniżenie zdolności adhezji C. albicans w skórze i zapobieganie przyleganiu chorobotwórczych komórek drożdży
Infekcje bakteryjne in vitro bakteriobójcze działanie soli wapniowej PA 
na S. aureus i P. acnes
Hipercholesterolemia in vivo na myszach możliwe działanie mechanizmu związanego ze wzrostem LCAT*
Cukrzyca i choroby wątroby in vivo na myszach pobudzanie wychwytu glukozy i upośledzanie lipogenezy w wątrobie poprzez aktywację AMPk** i FGF-21*** w zależności od PPAR-α****

* LCAT – ascylotransferaza lecytynowo-cholesterolowa
** AMPk – kinaza aktywowana 5’AMP
*** FGF-21 – czynnik wzrostu fibroblastów 21
**** PPAR-α – receptory aktywowane przez proliferatory peroksysomów 
Źródło: [13].

POLECAMY

Kwasy omega-7 – potencjał zdrowotny

Kwasy tłuszczowe z rodziny omega-7, zwane również kwasami palmitoleinowymi, to rodzaj nienasyconych kwasów tłuszczowych. Stanowią grupę mało znanych jednonienasyconych kwasów tłuszczowych. Należą do nich kwas wakcenowy oraz oleopalmitynowy. Ich właściwości zdrowotne są stosunkowo mało znane w porównaniu z innymi kwasami tłuszczowymi, takimi jak kwasy omega-3 i omega-6, ale niektóre badania sugerują, że mogą one mieć korzystny wpływ na zdrowie [4, 5, 6].
Podstawowym źródłem pokarmowym kwasu wakcenowego jest nabiał – mleko, masło oraz tłuszcz wołowy. Wykazano, że może pozytywnie wpływać na płynność i selektywną przepuszczalność błon komórkowych, a także normalizację profilu lipidowego krwi, obniżając stężenie cholesterolu całkowitego, frakcji LDL cholesterolu oraz triglicerydów [7, 8, 9]. Kwas oleopalmitynowy (PA) z kolei bardzo rzadko występuje w pożywieniu. Głównym źródłem tego kwasu są ryby zimnowodne, a także orzechy makadamia oraz olej z rokitnika [10]. 
Yang i Kallio wykazali, że najbogatszym źródłem PA jest olej uzyskiwany z miąższu i skórki rokitnika (ok. 43% PA), natomiast nasiona wykazują bardzo niski poziom PA (< 0,5%) [13, 14]. 
W ostatnim czasie coraz więcej badań skupia się na wykazaniu korzystnych efektów zdrowotnych kwasów z rodziny omega-7. W tab. 1 przedstawiono wyniki badań z wykorzystaniem kwasu palmitooleinowego (PA). 
Niektóre z dotychczas przeprowadzonych badań wskazują, że PA może brać udział w różnych mechanizmach wpływających na poprawę stanu skóry i błon śluzowych. Na przykład w badaniu, w którym kobietom cierpiącym na atrofię zapalną pochwy podawano doustnie 6 kapsułek będących źródłem olejów z całego owocu rokitnika zwyczajnego (zawierającego mieszaninę kwasów n-3, -6, -7 i -9) dwa razy dziennie przez 12 tygodni, wykazano znaczną poprawę u trzech z pięciu badanych, przy jednoczesnym braku wpływu na poziom krążących estrogenów [15]. W innych badaniach wzięto pod uwagę zdolność PA do hamowania melanogenezy, czyli syntezy komórek wytwarzających melaninę. Yoon et al. [16] próbowali określić aktywność hamującą PA w stosunku do kluczowych enzymów melanogennych (tyrozynaza, białko-1 związane z tyrozynazą (TRP-1), białko-2 związane z tyrozynazą (TRP-2) i czynnik transkrypcyjny związany z mikroftalminą - MITF) w mysich komórkach czerniaka. Wyniki wykazały, że PA przejawia działanie inhibicyjne w stosunku do tyrozynazy, TRP-2 i MITF, w związku z czym sugeruje się, że może stanowić potencjalny czynnik antymelanogenny i być skuteczny w zaburzeniach hiperpigmentacyjnych.
Obiecujące są wyniki badań, które wskazują, że roztwór PA stosowany na skórę w stężeniach powyżej 1,0 mg/ml skutecznie zapobiega adhezji patogennych komórek Candida albicans do izolowanych płatów warstwy rogowej naskórka ssaków. Ze względu na to potencjalne działanie PA jest włączany do profilaktyki medycznej infekcji ran i powłok cewników. Co ważne, nie wykazano takiego działania kwasów z rodziny omega-7 na bakterie Gram-ujemne [17].
Z kolei w badaniach przeprowadzonych na szczurach okazało się, że palmitoleinian może być równie skuteczny w redukcji poziomu cholesterolu w surowicy krwi, jak kwas linoleinowy [18]. Wykazano także, że 30-dniowa suplementacja PA prowadzi w porównaniu z grupą kontrolną do istotnego obniżenia stężenia trójglicerydów oraz frakcji LDL cholesterolu przy jednoczesnym wzroście stężenia frakcji cholesterolu HDL u osób z hiperlipidemią [19].
Olejek z rokitnika zwyczajnego (Hippophaë rhamnoides), będący bogatym źródłem kwasów omega-7, był tradycyjnie stosowany w Azji Środkowej w leczeniu stanów zapalnych narządów płciowych i macicy [20]. Co więcej, wyniki badań klinicznych wykazały korzystny wpływ nie tylko na wspomniany już poziom cholesterolu oraz poszczególnych lipoprotein w surowicy, ale również na terapię zespołu suchego oka, markerów stanu zapalnego śródbłonka oraz agregację płytek krwi [20]. W podwójnie ślepym, randomizowanym badaniu krzyżowym u kobiet cierpiących na zespół Sjögrena olejek z rokitnika zwyczajnego łagodził objawy związane z suchością błon śluzowych narządów płciowych [21]. Co więcej, wykazano również, że suplementacja oleju z rokitnika zwyczajnego może wykazywać korzystne efekty w łagodzeniu objawów zespołu suchego oka. W podwójnie ślepym, randomizowanym badaniu, kobiety i mężczyźni w wieku 20-75 lat spożywali 2 g oleju lub placebo dziennie przez 3 miesiące od jesieni do zimy. W grupie osób spożywających olej wykazano zdecydowanie niższy wzrost osmolarności filmu łzowego (przy czym hiperosmolarność jest głównym czynnikiem wywołującym objawy zespołu suchego oka), a także istotną różnicę w występowaniu zaczerwienienia i pieczenia oczu w porównaniu z grupą przyjmującą placebo [22].
Podsumowując, kwasy tłuszczowe z rodziny omega-7 w najbliższym czasie mogą zyskiwać coraz większe znaczenie w profilaktyce i wspomaganiu leczenia wielu schorzeń. Niezbędne jest prowadzenie dalszych badań nad ich wpływem na organizm ludzki i nad mechanizmami działania w badaniach klinicznych.

Bibliografia dostępna u autorki.

Przypisy

    POZNAJ PUBLIKACJE Z NASZEJ KSIĘGARNI