Znaczenie selenu w przebiegu i wspomaganiu terapii choroby afektywnej dwubiegunowej

Choroba afektywna dwubiegunowa

Choroba afektywna dwubiegunowa (ang. bipolar disorder, BD) to zaburzenia, które charakteryzują się cyklicznym występowaniem epizodów podwyższonego nastroju: maniakalnych (manii), hipomaniakalnych, występujących zazwyczaj przemiennie z epizodami nastroju obniżonego, tj. depresją. Mania to stan, w którym obserwuje się zwiększoną aktywność, nadpobudliwość, zmniejszoną potrzebę snu lub bezsenność, gonitwę myśli. Nienaturalnie podwyższonemu nastrojowi mogą towarzyszyć urojenia oraz halucynacje (jako fałszywe przekonania i spostrzeżenia) oraz wahania nastroju (następujące po sobie radość i irytacja) [1]. Rozróżnia się BD typu I, w której chory doświadcza pełnoobjawowej manii i depresji oraz BD typu II, gdzie cyklicznie następują po sobie hipomania (łagodniejsze objawy niż w manii) i depresja. Występują 2 szczyty zachorowania na BD: pomiędzy 15. i 24. r.ż. oraz pomiędzy 45. i 54. r.ż. BD jest jedną z 10 głównych przyczyn niepełnosprawności na świecie, a nawet 20% przypadków kończy się śmiercią samobójczą. W leczeniu BD środki farmakologiczne wdrażane są w monoterapii lub terapii skojarzonej, w zależności od fazy choroby oraz stopnia nasilenia objawów. Najczęściej stosuje się stabilizatory nastroju (lit, kwas walproinowy i karbamazepinę), rzadziej leki przeciwpsychotyczne 2. generacji (LPP-II) oraz, jako uzupełnienie leczenia, leki przeciwdepresyjne. Leki przeciwdepresyjne nie są wykorzystywane w terapii BD ze znaczną zmiennością nastroju oraz epizodów mieszanych, ponieważ zwiększają ryzyko zmiany fazy. Leczenie podtrzymujące zmniejsza ryzyko nawrotu choroby, jednak długotrwała farmakoterapia, chociaż konieczna, może mieć negatywny wpływ na czynności innych układów i narządów [2]. 

Etiologia BD i znaczenie czynników środowiskowych

Bipolar disorder to choroba o charakterze ogólnosystemowym, której wpływ nie ogranicza się jedynie do mózgu, a jej etiologia obejmuje czynniki genetyczno-środowiskowe [2]. Wiele zmian obwodowych zostało powiązanych z rozwojem oraz nasileniem objawów chorobowych. U osób z BD wykazano zaburzenia homeostazy immunologiczno-zapalnej i osi podwzgórze-przysadka-nadnarecza, dysregulację dobowych rytmów biologicznych oraz dysfunkcje mitochondrialne. Jednym z genów predysponujących do rozwoju BD jest gen kodujący neurotropowy czynnik pochodzenia mózgowego (ang. brain-derived neurorophic factor, BDNF). Gen BDNF jest szczególnie wrażliwy na zmiany w metylacji oraz modyfikacje epigenetyczne, które mogą być indukowane przez czynniki środowiskowe, w tym dietę. Wskazuje to na istotną rolę oddziaływań środowiskowych, w tym stylu życia, na rozwój i pojawienie się BD [2, 3]. Przedłużające się zaburzenia wielu układów biologicznych mogą prowadzić do pojawienia się kolejnych schorzeń przewlekłych. W populacji osób z BD częściej niż wśród osób zdrowych odnotowuje się migrenę, astmę, zaburzenia gospodarki lipidowej, nadciśnienie tętnicze, choroby tarczycy oraz chorobę zwyrodnieniową stawów [4]....