Nowotwory jelita grubego z perspektywy lekarza

Epidemiologia

Rak jelita grubego jest rozpoznawany u ponad 1,3 mln osób rocznie na całym świecie, stanowiąc 10% wszystkich zachorowań na nowotwory. Chorobę tę diagnozuje się około 1,5-krotnie częściej u mężczyzn niż u kobiet, a zachorowalność charakteryzuje się dużą zmiennością w zależności od szerokości geograficznej. Największą umieralność z powodu raka jelita grubego obserwuje się w Europie Środkowo-Wschodniej, jednak na całym świecie liczba zgonów z tego powodu stanowi 9% wszystkich zgonów nowotworowych [1]. Zgodnie z danymi opublikowanymi przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) nowotwory złośliwe w 2030 r. będą stanowiły na świecie główną przyczynę zgonów [1]. 
W Polsce w 2020 r. rak jelita grubego pod względem zachorowalności stanowił trzeci najczęstszy nowotwór u obu płci, przy czym odnotowano ponad 16 tys. przypadków zachorowań i 12,5 tys. zgonów z jego powodu [2]. Ponad 80% zgonów spowodowanych nowotworem złośliwym jelita grubego następuje po 60. r.ż., u mężczyzn najwięcej zgonów notuje się w ósmej dekadzie życia, natomiast u kobiet – w dziewiątej dekadzie. Z perspektywy polskiego systemu ochrony zdrowia rak jelita grubego jest jednym z najbardziej kosztochłonnych nowotworów [1].

Czynniki ryzyka

Rozwój choroby nowotworowej jest uwarunkowany predyspozycjami genetycznymi w około 5–10%, podczas gdy warunki środowiskowe i styl życia aż w 90–95% [3]. Mimo że nadal nie poznano dokładnie wszystkich mechanizmów nowotworzenia, najczęściej wyróżnia się cztery podstawowe kategorie czynników ryzyka zachorowania na raka jelita grubego, mianowicie: epidemiologiczne, jelitowe, dietetyczne i mieszane (tab. 1) [1, 2].