Niedobory pokarmowe – kiedy jesteśmy na nie narażeni?

Suplementy Otwarty dostęp

Niedożywienie zgodnie z obiegową opinią kojarzone jest głównie z niedoborową masą ciała, zaburzeniami odżywiania oraz niskokaloryczną dietą. Należy jednak pamiętać, że niedożywienie może mieć również charakter jakościowy i wynikać z niedoboru konkretnego składnika odżywczego. Fakt prawidłowej masy ciała, a nawet jej nadmiaru nie świadczy o optymalnym stanie odżywienia. Osoba otyła również może borykać się z niedoborami na poziomie organizmu, czego odzwierciedleniem jest przykładowo niedokrwistość z niedoboru żelaza. Stan odżywienia to stan zdrowia wynikający ze zwyczajowego sposobu żywienia, przebiegu procesów trawienia, wchłaniania oraz wpływu na te procesy czynników patologicznych. W celu utrzymania zdrowia niezbędne jest dostarczenie wszystkich egzogennych składników odżywczych w codziennym jadłospisie. Niespełnienie powyższego warunku i obecność stanów chorobowych czy zespołu złego wchłaniania prowadzą nieuchronnie do rozwoju szeregu niedoborów pokarmowych.
Niedobory pokarmowe, nazywane czasem „ukrytym głodem”, urastają do rangi globalnej epidemii i stanowią spore wyzwanie dla przedstawicieli zdrowia publicznego. Szacuje się, że aż dwa biliony ludzi na świecie doświadcza niedoborów pokarmowych dotyczących głównie: żelaza, cynku, kwasu foliowego czy witaminy A [1]. Warto mieć na uwadze, że niedobory pokarmowe przez długi czas mogą pozostać nierozpoznane z uwagi na ich utajony przebieg. Opóźnia to, a jednocześnie utrudnia podjęcie decyzji o odpowiednim wsparciu żywieniowym czy suplementacji diety deficytowym składnikiem [2]. Dlatego istotne jest bilansowanie codziennej diety nie tylko w kontekście podaży makroskładników, ale również mikroskładników, takich jak żelazo, wapń, magnez czy selen. W celu rozpoznania niedoborów pokarmowych przydatne mogą okazać się testy biochemiczne oceniające w surowicy krwi stężenie prealbumin, białka wiążącego retinol, całkowitej liczby limfocytów oraz wskaźników wysycenia organizmu witaminami i składnikami mineralnymi [2]. Ponadto niezwykle istotna jest diagnostyka niedoborów pokarmowych w grupach szczególnie wrażliwych. Mowa tutaj o kobietach w ciąży, u których zapotrzebowanie tkanek na składniki odżywcze znacząco wzrasta, co ma związek z dynamicznie rozwijającym się płodem i tkankami matczynymi. Kolejną grupą są dzieci i młodzież w okresie intensywnego wzrostu i rozwoju psychofizycznego oraz osoby w wieku podeszłym, u których z uwagi na zaawansowane procesy inwolucji starczej duże znaczenie przypisuje się prawidłowej podaży kluczowych makro- i mikroskładników [3]. Nie należy również zapominać o chorobach przewodu pokarmowego, które w istotny sposób determinują wchłanianie i biodostępność składników. W grupie ryzyka są pacjenci z chorobą trzewną (celiakią), nieswoistymi chorobami zapalnymi 
jelit, chorobą wrzodową żołądka i dwunastnicy, pacjenci po zabiegach bariatrycznych czy z zespołem złego wchłaniania, np. w wyniku popromiennego zapalenia jelit. 
Warto przyjrzeć się bliżej manifestacjom klinicznym poszczególnych niedoborów pokarmowych (tabela 1).

 

POLECAMY

Tabela 1. Niedobory pokarmowe – diagnostyka i objawy kliniczne [4] 

...
Niedobór  Diagnostyka w surowicy krwi Objawy kliniczne
żelazo ferrytyna < 15 μg/l niedokrwistość mikrocytarna, zapalenie języka, zapalenie kącików ust, koilonychia (tzw. palce łyżeczkowate – charakterystyczne wgłębienie w płytce paznokciowej)
wapń skorygowany wapń < 2,2 mmol/l objaw Chvostka (skurcz mięśni twarzy), objaw Trousseau (charakterystyczny skurcz kończyny górnej), tężyczka, osłabienie, miopatia proksymalna i parestezja okolicy ust
magnez magnez < 0,7 mmol/l miopatia
fosforany fosforany < 0,8 mmol/l miopatia proksymalna
miedź aktywność fosfatazy nadtlenkowej krwinek czerwonych osteoporoza, niedokrwistość (hipochromiczna), leukopenia
cynk cynk < 6 μmol/l łuszczycopodobna czerwona wysypka, jadłowstręt, depresja, biegunka, kandydoza, zaburzenie percepcji smaku
selen aktywność peroksydazy glutationu niewydolność serca
witamina C słabe gojenie się ran, przerost dziąseł i krwawienie oraz wylewy krwawe okołomieszkowe
kwas foliowy kwas foliowy < 120 ng/l niedokrwistość makrocytarna
witamina B12 witamina B12 < 150 ng/l bolesna neuropatia, ataksja, słaba propriocepcja i niedokrwistość makrocytarna
tiamina (witamina B1) transketolaza krwinek czerwonych oftalmoplegia (zniesienie czynności mięśni gałki ocznej), ataksja, neuropatia, splątanie, psychoza, niewydolność serca

Ten artykuł jest dostępny tylko dla zarejestrowanych użytkowników.

Jeśli posiadasz już konto, zaloguj się.

Przypisy

    POZNAJ PUBLIKACJE Z NASZEJ KSIĘGARNI