Co to jest zespół jelita drażliwego?
IBS to przewlekła choroba czynnościowa układu pokarmowego, w której dochodzi do nawracających zaburzeń pracy jelita cienkiego i grubego. Kiedyś uważano, że zespół jelita drażliwego jest spowodowany wyłącznie zaburzeniami emocjonalnymi i sytuacjami stresowymi. Obecnie wiadomo, że czynnikami wyzwalającymi są również choroby zakaźne lub zapalne, zmiany hormonalne, spożywanie określonych pokarmów zaburzenia motoryki jelita cienkiego oraz nadwrażliwość receptorów nerwowych w błonie śluzowej jelit.
Kiedy wiadomo, że ktoś ma jelito drażliwe?
Główne objawy IBS obejmują:
POLECAMY
- ból lub dyskomfort w jamie brzusznej – zwykle zlokalizowany w dolnej części (pacjent twierdzi, że odczuwa kłujący lub skurczowy ból w „dole brzucha”);
- zmiany w rytmie wypróżnień – biegunka, zaparcia lub naprzemienne występowanie obu tych stanów;
- nudności, wzdęcie brzucha i nadmierne gazy;
- uczucie niepokoju, zaburzenia snu i koncentracji lub depresja.
Rozpoznanie zespołu jelita drażliwego stwierdza się, jeśli powyższe dolegliwości trwają co najmniej trzy miesiące i mają tendencję do nawrotów.
Jak leczy się IBS?
Nie ma jednego, konkretnego lekarstwa, które wyleczyłoby zespół jelita drażliwego. Lekarz może zalecić np. leki przeciwdepresyjne lub działające rozkurczowo na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego. Jednak złotym środkiem w walce z chorobą jest zidentyfikowanie przyczyny podrażnienia jelit i unikanie kontaktu z czynnikiem wywołującym, by w ten sposób zapobiegać zaostrzeniom. Można przyjmować leki na IBS lub suplementy diety, których substancje czynne skutecznie wspierają organizm w lepszym radzeniu sobie z tą przypadłością.
Rola suplementów diety przy objawach IBS
W suplementach na drażliwe jelita mogą znaleźć się takie składniki, jak zeolit, aloes, prawoślaz i rumianek. Ich mechaniczne działanie ochronne współpracuje z błoną śluzową jelit i tworzy mukoadhezyjny film, który chroni śluzówkę przed kontaktem z substancjami drażniącymi. Jednocześnie wspierają usuwanie niebezpiecznych substancji i zatrzymywanie ich wchłaniania oraz absorbują gazy jelitowe.
Wiele korzyści przynoszą również probiotyczne szczepy np. tyndalizowane bakterie Lactobacillus plantarum. Ich obecność w suplementach diety na IBS dobrze wpływa na układ pokarmowy. Przylegają jak plaster do uszkodzonych ścianek jelit, dzięki czemu pomagają łagodzić takie objawy, jak ból brzucha, wzdęcia i zaburzenia rytmu wypróżnień. Bakterie te sprzyjają również zwiększeniu produkcji kwasu masłowego, który ma potencjał w zmniejszaniu odczuwania bólu trzewnego, biegunek oraz stanów zapalnych u chorych z zespołem jelita drażliwego.
Czy tylko leki i suplementy diety wspierają jelita przy IBS?
Farmakoterapia to niejedyny środek, który przynosi ulgę w zespole jelita drażliwego. Duże korzyści daje także stosowanie metod niefarmakologicznych. Ważne jest wprowadzenie szeregu zdrowych nawyków, które pomagają łagodzić objawy nie tylko za pomocą leków.
Oto kilka działań, które wspierają zdrowie jelit przy IBS.
- Utrzymanie zbilansowanej diety, unikanie spożywania produktów, które powodują wzdęcia, bóle brzucha, biegunki lub zaparcia.
- Regularne posiłki, najlepiej co 3 godziny i w małych ilościach.
- Dbanie o nawodnienie. 1,5-3 litry niegazowanych płynów dziennie, najlepiej między posiłkami.
- Wyeliminowanie laktozowych produktów z jadłospisu, ograniczenie spożycia mleka i produktów mlecznych.
- Regularne ćwiczenia fizyczne, takie jak spacer, joga, pływanie, jazda na rowerze i pilates.
- Stosowanie technik relaksacyjnych w sytuacjach stresowych np. oddychanie przeponowe i technika 4-7-8 (wdech przez 4 sekundy, wstrzymanie oddechu na 7 sekund, wydech przez 8 sekund).
- Wsparcie psychologiczne i terapia poznawczo-behawioralna dla zrozumienia źródła problemu i opracowania strategii radzenia sobie ze stresem i lękiem.
- Unikanie przeciążania się pracą i zobowiązaniami.
- Dbanie o czas na relaks, hobby i sen.
Chociaż wiele objawów zespołu jelita drażliwego można łagodzić za pomocą środków niefarmakologicznych oraz leków i suplementów dostępnych bez recepty, w niektórych sytuacjach ważne jest, aby udać się do lekarza. Dotyczy to przede wszystkim niewyjaśnionej utraty masy ciała, utrzymującej się gorączki, nieustępujących bólów brzucha oraz obecności krwi w stolcu. W takich przypadkach trzeba wykonać szczegółowe badania.
Bibliografia
1. Narodowy Fundusz Zdrowia (2023). Zespół jelita drażliwego. Serwis Ministerstwa Zdrowia i Narodowego Funduszu Zdrowia.
2. Skrzydło-Radomańska B. i in. (2025). Zespół jelita drażliwego. Interna – mały podręcznik. Medycyna praktyczna dla lekarzy.
3. Walęcik-Kot W. (2022). Rola kwasu masłowego w zespole jelita nadwrażliwego (IBS). Medycyna po dyplomie.
