Mając na myśli leczenie zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego, w tym zespołu jelita nadwrażliwego (IBS), zazwyczaj koncentrujemy się na terapii farmakologicznej, postępowaniu żywieniowym i probiotykoterapii. Często zapominamy jednakże o niezwykle ważnym aspekcie, jakim jest ogólnie pojęty styl życia, do którego zaliczamy aktywność fizyczną i stosowanie technik relaksacyjnych. Jak się okazuje na podstawie doniesień naukowych, ale również doświadczeń w pracy z pacjentami, najlepsze efekty można osiągnąć, stosując podejście zintegrowane łączące wszystkie wcześniej wspomniane elementy.
POLECAMY
Między układem nerwowym a zespołem jelita nadwrażliwego
Zespół jelita nadwrażliwego cechuje silna korelacja z układem nerwowym. Nawet u 94% pacjentów z IBS obserwuje się udział czynników psychologicznych w jego etiologii [1, 2]. Często współwystępującymi objawami są bóle głowy, fibromialgia (w skrócie wieloogniskowy ból, który prowadzi do chronicznego stresu) czy stany depresyjne. Stres jest silnym czynnikiem spustowym oddziałującym na układ nerwowy i oś mózgowo-jelitową, a w efekcie uaktywniającym zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego (rys. 1). Konwencjonalne metody lecznicze (farmakoterapia obejmująca stosowanie środków antycholinergicznych, zapierających czy przyspieszających perystaltykę przewodu pokarmowego – w zależności od postaci IBS) powodują złagodzenie dolegliwości, ale niejednokrotnie okazują się niewystarczające. W związku z powyższym – lecząc ciało, nie zapominajmy również o umyśle. Można ująć, że pacjenci z IBS zupełnie inaczej percypują ból aniżeli zdrowe osoby. Często stwierdza się u nich nadwrażliwość trzewną oraz zaburzenia w przekaźnictwie neurohormonalnym, co wpływa na występujące objawy bólowe. Z uwagi na tzw. mózg jelitowy zasadne będzie podejście, które poprzez wpływ na funkcje umysłowe i zmysły ma za zadanie łagodzenie symptomów bólowych. Tutaj z pomocą przychodzą terapie mind-body, zaliczane do alternatywnej i komplementarnej medycyny CAM (complementary and alternative medicine). Wśród nich można wymienić jogę, tai-chi, medytację, hipnoterapię, ćwiczenia z głębokiego oddychania, techniki relaksacyjne oraz akupunkturę [3]. Biorąc pod uwagę ćwiczenia fizyczne, które są integralnym elementem przykładowo jogi i tai-chi, zauważa się ich korzyści, jeżeli są praktykowane w sposób umiarkowany. Podobnie sytuacja wygląda z innymi formami wysiłku fizycznego. Trening aerobowy, jazda na rowerze czy wzmacnianie mięśni poprawiają funkcje przewodu pokarmowego i – jak pokazują badania – zmniejszają wzdęcia i produkcję gazów jelitowych. Niemniej jednak zbyt forsowny wysiłek fizyczny jest skorelowany z nasileniem objawów IBS. Wskazane jest, aby osoby z zespołem jelita nadwrażliwego zaczynały od wysiłków o małym natężeniu, najlepiej pod okiem wykwalifikowanego trenera, stopniowo zwiększały intensywność treningów i jednocześnie obserwowały reakcje ze strony przewodu pokarm...
