IBS w nawrotach o podłożu zapalnym (dieta i probiotykoterapia)

Wprowadzenie

Zespół jelita nadwrażliwego (IBS) jest coraz częściej postrzegany jako istotny problem. Jest to przewlekłe zaburzenie czynnościowe charakteryzujące się bólem brzucha bez żadnych zmian biochemicznych i organicznych. Ponieważ chorobę diagnozuje się na całym świecie przy użyciu różnych kryteriów, trudno jest oszacować dokładny odsetek osób nią dotkniętych. Choć IBS występuje globalnie, jest bardziej powszechne w krajach rozwiniętych i dotyczy ok. 1–20% populacji. Choroba ta może pojawić się w każdym wieku, ale najczęściej u osób w wieku 30 i 40 lat, znacząco zakłócając ich normalne funkcjonowanie i obniżając jakość życia [1, 2].
W 2016 r. opublikowano Kryteria Rzymskie IV, stanowiące najnowszą aktualizację kryteriów diagnostycznych zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego. Zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego są przewlekłymi schorzeniami charakteryzującymi się bólem brzucha, wzdęciami 
i/lub zaburzeniami wypróżniania, takimi jak zaparcia, biegunki lub ich naprzemienne występowanie [1, 2]. Kluczowe cechy diagnostyczne obejmują czas trwania objawów (co najmniej 6 miesięcy), aktywność (objawy występujące w ciągu ostatnich 3 miesięcy) oraz częstotliwość (objawy występujące co najmniej raz w tygodniu). Zespół jelita nadwrażliwego, zaliczany do kategorii C1 w Kryteriach Rzymskich IV, jest jednym z najczęstszych zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego [3].
Diagnoza i leczenie IBS stanowią wyzwanie zarówno dla lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej, jak i specjalistów gastroenterologów ze względu na częste wizyty pacjentów i związane z tym koszty. W ostatnich latach pojawiły się nowe wytyczne dotyczące postępowania diagnostycznego i terapeutycznego w zespole jelita nadwrażliwego zarówno na poziomie międzynarodowym, jak i krajowym [3, 4].

Etiopatogeneza IBS

Zespół jelita nadwrażliwego (IBS) to przewlekłe zaburzenie czynnościowe charakteryzujące się bólem brzucha oraz zmianami w częstotliwości wypróżnień i konsystencji stolca. Przyczyny tej choroby są wieloaspektowe i wciąż nie do końca poznane. Jednym z kluczowych czynników patogenetycznych IBS jest upośledzona interakcja między jelitami a mózgiem, gdzie zaburzenia mikrobioty jelitowej odgrywają istotną rolę [2, 4]. 
Mikrobiota jelitowa będąca rodzajem „superorganizmu” składa się z różnorodnych mikroorganizmów i ich genów, zasiedlających głównie przewód pokarmowy. Zachowanie równowagi ilościowej i jakościowej tej mikrobioty jest kluczowe dla utrzymania zdrowia. Z kolei dysbioza, czyli zaburzenie tej równowagi, odgrywa istotną rolę w patogenezie IBS. Obserwuje się zmniejszenie liczby korzystnych bakterii, takich jak bakterie z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium, oraz zwiększenie obecności patogennych mikroorganizmów, w tym Escherichia coli, Streptoccocus i Clostridium spp. [5, 6]. W ok. 20% przypadków IBS przyczyną jest przebyta infekcja przewodu pokarmowego, zwana poinfekcyjnym zespołem jelita nadwrażliwego. Dodatkowo często stwierdza się zespół przerostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO) będący objawem dysbiozy przewodu pokarmowego [7]. Zaburzenia mikrobioty jelitowej oraz związane z nimi mikrozapalenie prowadzą do nasilenia zaburzeń motoryki jelitowej i nadwrażliwości trzewnej. Inne istotne czynniki patogenetyczne w IBS to nadwrażliwość trzewna, nieprawidłowa motoryka przewodu pokarmowego oraz zaburzenia immunologiczne zarówno w jelitach, jak i w ośrodkowym układzie nerwowym [2]. 
Oś mózgowo-jelitowa, która jest pobudzana przez różne bodźce działające na ośro...