Hiperandrogenizm u kobiet – dietoterapia i suplementacja

Hiperandrogenizm u kobiet objawia się klinicznie poprzez występowanie takich symptomów, jak nadmierne owłosienie (hirsutyzm), zmiany skórne trądzikowe, nadmierny łojotok oraz łysienie androgenowe [1]. 
Pacjentki mogą borykać się również z niepłodnością [2]. Hiperandrogenizm zaburza normalny rozwój pęcherzyków jajnikowych, co prowadzi do przedwczesnego dojrzewania pęcherzyków, zatrzymania wzrostu pęcherzyków i dysmorfii jajników, co objawia się zwiększoną liczbą pęcherzyków antralnych, jak również wzrostem rozmiaru jajników [3]. W aspekcie badań biochemicznych hiperandrogenizm charakteryzuje się podwyższonym poziomem testosteronu, wysokim wskaźnikiem wolnych androgenów, definiowanym jako stosunek testosteronu do SHBG (indeks FAI, ang. Free Androgen Index) oraz zwiększonym stężeniem androgenów nadnerczowych, w tym siarczanu dehydroepiandrosteronu (DHEAS) [2].
Jednym z potencjalnych mechanizmów rozwoju hiperandrogenizmu u kobiet jest spadek wrażliwości komórek na działanie insuliny [4]. W wyniku insulinooporności dochodzi do zwiększonego poziomu insuliny we krwi, znanego jako hiperinsulinemia. Hiperinsulinemia prowadzi do obniżenia poziomu globuliny wiążącej hormony płciowe (SHBG), co z kolei skutkuje zwiększeniem dostępności wolnych androgenów w obwodowym układzie krążenia. To zwiększenie dostępności androgenów nasila ich działanie w tkankach i przyczynia się do uwidocznienia klinicznych objawów hiperandrogenizmu [5]. Hiperinsulinemia stymuluje nasilenie hirsutyzmu również w drugim mechanizmie – powoduje nadprodukcję androgenów przez komórki osłonkowe jajnika [6]. 
Wysoki poziom insuliny prowadzi również do zahamowania działania enzymu jajnikowego – aromatazy. Enzym ten odpowiada za przekształcanie testosteronu w estradiol. W rezultacie dochodzi do wzrostu stężenia testosteronu w surowicy krwi, co może nasilić objawy hiperandrogenizmu [7, 8].
Kolejnym czynnikiem ryzyka hiperandrogenizmu u kobiet jest otyłość [4]. Udowodniono, że u pacjentek chorujących na zespół policystycznych jajników (PCOS, ang. Policystic Ovary Syndrom), otyłość zwiększa częstość występowania hiperandrogenizmu. Mechanizmem, który jest postulowany jako odpowiedzialny za tę zależność jest nasilenie insulinooporności w przebiegu otyłości [9]. Hiperandrogenizm pojawia się również w przebiegu zespołu policystycznych jajników, zespole Cushinga, w chorobach nowotworowych jajników lub nadnerczy, może towarzyszyć hiperprolaktynemii. To zaburzenie może pojawiać się również pomenopauzalnie lub idiopatycznie [10].

Dietoterapia hiperandrogenizmu u kobiet

Dieta DASH

Jedną ze strategii, która może zostać wykorzystana w dietoterapii hiperandrogenizmu u kobiet, jest dieta DASH (ang. Dietary Approaches to Stop Hypertension). Jej rolę w redukcji hiperandrogenizmu sprawdzono w badaniu, w którym wzięły udział 122 kobiety w wieku 18–45 lat, u których nie występowały objawy okołomenopauzalne. W trakcie badania określano nawyki żywieniowe pacjentek na podstawie kwestionariusza żywieniowego. W badaniu brano...