CBD w terapii nieswoistych chorób zapalnych jelit

Środki na bazie konopi siewnych uważane są za najczęściej stosowany „narkotyk” rekreacyjny na świecie [10]. Ze względu na mnogość korzystnych opinii towarzyszących ich stosowaniu rozpoczęto również obszerne badania skupiające się na prewencji i leczeniu nieswoistych chorób zapalnych jelit (IBD) z użyciem CBD. Jednak czy to gra warta świeczki?

Jak konopie siewne mogą pomóc osobom z nieswoistymi zapalnymi chorobami jelit?

Konopie siewne to rośliny zawierające w składzie ponad 100 fitokannabinoidów, terpeny i flawonoidy [1]. Mechanizm działania składników na organizm polega na oddziaływaniu fitokannabinoidów na układ endokannabinoidowy odgrywający ważną rolę w:

• modulowaniu nastroju,
• wspomaganiu pamięci,
• homeostazie ośrodka nagrody,
• regulacji immunologicznej,
• równowadze energetycznej [2].

Najbardziej znanymi fitokannabinoidami są:

• tetrahydrokannabinol (THC),
• kannabidiol (CBD).

CBD to związek wykazujący działanie przeciwzapalne, jednakże jego wpływ na ośrodkowy układ nerwowy nie został do tej pory dokładnie zbadany [3].

Jak często stosuje się CBD w leczeniu chorób jelit?

W literaturze faktu znaleźć można wiele badań, które potwierdzają, iż CBD może łagodzić stany zapalne w nieswoistym zapaleniu jelit [4]. Z tego powodu rozpoczęto analizy oceniające powszechność stosowania tego środka. Interesujące jest, iż nawet 50–60% pacjentów z nieswoistym zapaleniem jelit choć raz w życiu próbowało terapii CBD, jednak tylko 12–15% biorących udział w tych badaniach stosowało ją regularnie [5, 6].
Wnioski z jednego z badań [7] wskazują, że:

• Od 6,8 ​​do 17,6% pacjentów z IBD aktywnie używa konopi siewnych.
• Konopi używało 10% pacjentów z IBD, jednak tylko 1/3 z nich poinformowała o tym swojego lekarza.
• Ankieta internetowa obejmująca 1666 pacjentów z IBD wykazała, że ​​tylko 12,8% z nich rozmawiało z lekarzem o stosowaniu CBD.
• Powszechność stosowania CBD w IBD jest wyższa u pacjentów młodszych, tj. do 40. r.ż., niż u starszych.
• Badanie przeprowadzone wśród pacjentów z IBD w wieku 18–21 lat wykazało, że 70% z 53 ankietowanych korzystało lub korzysta z konopi.

CBD a choroby jelit – wyniki badań

Poniżej przedstawiono zbiór wniosków z licznych badań, które oceniały skuteczność stosowania CBD w chorobach zapalnych jelit. Zbiór ten podsumowuje wyniki uzyskane z metaanaliz, badania obserwacyjne oraz RCT (randomizowane kontrolowane badania kliniczne).

1. W subiektywnej ocenie pacjentów stosowanie konopi złagodziło objawy towarzyszące IBD, w tym biegunkę, ból brzucha i brak apetytu [8].
2. Według badania obserwacyjnego 127 pacjentów z IBD przeprowadzonego przez Ministerstwo Zdrowia w Izraelu wykazano, że większość z nich była zadowolona z efektów miesięcznej kuracji konopiami w łącznej dawce 30 g. Aż 70% z nich przyjmowało je, paląc, a reszta stosowała doustnie w postaci oleju [9].
3. W innym badaniu tego samego autora oceniającym stosowanie CBD w chorobie Leśniowskiego-Crohna nie stwierdzono istotnej różnicy między grupami otrzymującymi CBD a grupą otrzymującą placebo [11].
4. Badanie RCT obejmujące 60 osób i porównujące skuteczność stosowania konopi vs. placebo w grupie osób z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego nie stwierdziło istotnych różnic w remisji objawów (poprawę zauważono u 28% pacjentów stosujących CBD vs. 26% pacjentów otrzymujących placebo) [12].
5. Badania oceniające skuteczność CBD wobec wrzodziejącego zapalenia jelita grubego nie wykazały poprawy w markerach stanu zapalnego ani zmian w badaniu endoskopowym [13].
6. Niewielkie badanie obserwacyjne przeprowadzone w Izraelu w 2011 r. wykazało, że 21 na 30 pacjentów z chorobą Leśniowskiego-Crohna zauważyło subiektywną poprawę aktywności choroby przy stosowaniu konopi [15].
7. Jedno z badań wykazało, że remisję kliniczną choroby Leśniowskiego-Crohna ocenianą za pomocą wskaźnika aktywności choroby wyrażonego w CDAI osiągnięto u 45% pacjentów stosujących konopie, a tylko u 10% otrzymujących placebo. W grupie stosującej konopie aż 90% zauważyło poprawę kliniczną, a 25% pacjentów było w stanie przerwać leczenie kortykosteroidami [16].
8. Inne badanie oceniające doustne stosowanie CBD u 19 pacjentów z medycznie oporną postacią choroby Leśniowskiego-Crohna (tj. oporną na standardową terapię steroidami lub antagonistami TNF-α) wykazało, że przyjmowanie 10 mg CBD doustnie vs. placebo (2 x dziennie przez 8 tygodni) nie spowodowało żadnej poprawy [17].
9. Prospektywne badanie obserwacyjne [18] pacjentów z długotrwałym IBD oceniające inhalację produktami konopnymi wykazało, że stosowanie konopi w łącznej ilości 50 g suchej przetworzonej rośliny przez 3 miesiące spowodowało poprawę w:

• subiektywnym postrzeganiu zdrowia,
• lepszym funkcjonowaniu społecznym,
• mniejszym odczuciu bólu fizycznego.

10. Autorzy nieopublikowanej metaanalizy obejmującej 100 pacjentów zaprezentowanej na Kongresie ECCO wskazują, że kannabinoidy nie spowodowały remisji wskaźników IBD [19].
11. Analiza dotycząca wpływu CBD w leczeniu IBD podsumowująca 15 nierandomizowanych badań i 5 randomizowanych badań kontrolnych, obejmująca łącznie 146 randomizowanych uczestników (wszyscy powyżej 18. roku życia), wskazuje, że nie zaobserwowano korzystnego wpływu na biomarkery stanu zapalnego choroby. Jednakże pacjenci zauważyli, że objawy towarzyszące chorobie, takie jak ból brzucha, nudności, biegunka czy słaby apetyt stały się mniej dokuczliwe [20].
12. Metaanaliza badań na gryzoniach wskazuje, że nie stwierdzono różnicy między profilaktyczną a terapeutyczną skutecznością stosowania leków na bazie kannabinoidów w leczeniu zapalenia jelita grubego [21].

Podsumowanie

Pięć najważniejszych wniosków płynących z podsumowania licznych badań na temat stosowania CBD w nieswoistych chorobach jelit:

1. CBD może pomóc w łagodzeniu objawów towarzyszących nieswoistym zapalnym chorobom jelit.
2. Produkty na bazie CBD są używane w prewencji i leczeniu nieswoistych chorób jelit, jednak nie wszyscy pacjenci z nich korzystają.
3. Badania nie potwierdzają korzystnego wpływu CBD wobec markerów stanu zapalnego oraz endoskopowej ocenie remisji nieswoistych zapalnych chorób jelit.
4. CBD jest środkiem, który może złagodzić dolegliwości bólowe i dyskomfort towarzyszący chorobom jelit.
5. Warto w przyszłości przeprowadzić kolejne badania oceniające skuteczność CBD w terapii chorób jelit.
6. Informowanie pacjentów z IBD o możliwych korzyściach, potencjalnych działaniach niepożądanych CBD i bezpieczeństwie jego stosowania może stanowić element edukacji żywieniowej i praktyki w gabinetach dietetycznych. 

Bibliografia

1. Russo E.B. Taming THC: potential cannabis synergy and phytocannabinoid-terpenoid entourage effects. Br J Pharmacol. 2011, 163, 1344–64.
2. Hillard C.J. Circulating endocannabinoids: from whence do they come and where are they going? Neuropsychopharmacology, 2018, 43, 155–72.
3. Grotenhermen F., Müller-Vahl K. The therapeutic potential of cannabis and cannabinoids. DtschArztebl Int, 2012, 109, 495–501.
4. Ahmed W., Katz S. Therapeutic use of cannabis in inflammatory bowel disease. Gastroenterol Hepatol (NY), 2016, 12, 668–79.
5. RavikoffAllegretti J., Courtwright A., Lucci M., et al. Marijuana use patterns among patients with inflammatory bowel disease. Inflamm Bowel Dis, 2013, 19, 2809–14.
6. Hansen T.M., Sabourin B.C., Oketola B. et al. Cannabis use in persons with inflammatory bowel disease and vulnerability to substance misuse. Inflamm Bowel Dis, 2019 Nov 14.
7. Picardo S., Kaplan G., Sharkey K. et al. Insights into the role of cannabis in the management of inflammatory bowel disease. Therap Adv Gastroenterol. 2019,12.
8. Pi S., Rosenfeld G., Enns R. et al. Patterns and motivations of cannabis use amongst patients with inflammatory bowel disease. Gastro Hep, 2019, 1, 100–7.
9. Naftali T., Schleider L.B., Benjaminov F.S. et al. Medical cannabis for inflammatory bowel disease: real-life experience of mode of consumption and assessment of side-effects. Eur J Gastroenterol Hepatol, 2019, 31, 1376–81.
10. Robson P.J. Therapeutic potential of cannabinoid medicines. Drug Test Anal, Jan-Feb 2014, 6 (1–2), 24–30.
11. Irving P.M., Iqbal T., Nwokolo C. et al. A randomized, double-blind, placebo-controlled, parallel-group, pilot study of cannabidiol-rich botanical extract in the symptomatic treatment of ulcerative colitis. Inflamm Bowel Dis, 2018, 24, 714–24.
12. Naftali T., Dor M. Cannabis for the Treatment of Inflammatory Bowel Disease: A True Medicine or a False Promise? Rambam Maimonides Med J, 2020 Jan 30, 11(1), e0008.
13. Storr M., Devlin S., Kaplan G.G. et al. Cannabis use provides symptom relief in patients with inflammatory bowel disease but is associated with worse disease prognosis in patients with Crohn’s disease. Inflamm Bowel Dis, 2014, 20, 472–480.
14. Zawadzka P. Nieswoiste zapalenia jelit – Wczoraj i dziś. Nowiny Lekarskie 2006, 75, 5, 480–485.
15. Naftali T., Bar-Lev Schleider L., Dotan I. et al. Cannabis induces a clinical response in patients with Crohn’s disease: a prospective placebo-controlled study. Clin Gastroenterol Hepatol, 2013, 11, 1276–1280, e1.
16. Naftali T., Mechulam R., Marii A. et al. Low-dose cannabidiol is safe but not effective in the treatment for Crohn’s disease, a randomized controlled trial. Dig Dis Sci, 2017, 62, 1615–1620.
17. Lahat A., Lang A., Ben-Horin S. Impact of cannabis treatment on the quality of life, weight and clinical disease activity in inflammatory bowel disease patients: a pilot prospective study. Digestion, 2012, 85, 1–8.
18. Doeve B., van Schaik F., van de Meeberg M. et al. P448 cannabis and cannabinoids for the treatment of inflammatory bowel disease: a systematic review and meta-analysis. J Crohn’s Colitis, 2019, 13, S335–S336.
19. Doeve B., Van de Meeberg M., Van Schaik et al. A Systematic Review With Meta-Analysis of the Efficacy of Cannabis and Cannabinoids for Inflammatory Bowel Disease: What Can We Learn From Randomized and Nonrandomized Studies? J Clin Gastroenterol, 2021 Oct 1, 55(9), 798–809.
20. Couch D., Maudslay H., Doleman B. et al. The Use of Cannabinoids in Colitis: A Systematic Review and Meta-Analysis. Inflamm Bowel Dis, 2018 Mar 19, 24(4), 680–697

R e k l a m a