Zastosowanie diety ketogenicznej w terapii pacjentów onkologicznych

Choroby onkologiczne stanowią jedno z największych wyzwań dla nowoczesnej medycyny. Ciągle rosnąca liczba zachorowań i brak leczenia o satysfakcjonującej skuteczności skłaniają do ciągłego poszukiwania alternatywnych możliwości leczenia. Niekiedy tego typu schematy mogą okazać się kuszące, szczególnie z perspektywy pacjentów traktujących je jako ostatnią deskę ratunku. Niestety, mogą one przynieść więcej szkody niż pożytku, stąd duża ostrożność środowiska medycznego w dopuszczaniu wszelkich nowości. Często obszarem samowoli terapeutycznej staje się więc dieta, ponieważ jest to sfera w dużej mierze kontrolowana przez pacjenta. Czy jednak diety różniące się od standardu mają zastosowanie w onkologii i mogą okazać się skuteczne? W związku z tym kierunkiem przedmiotem zainteresowania badaczy w ostatnim czasie staje się dieta ketogeniczna (KD). Jeśli już zdecydujemy się na taką interwencję, to kiedy i jak ją wprowadzać? Co jesteśmy w stanie uzyskać, w jakim przypadku i z jakim ryzykiem się to wiąże? W niniejszym artykule znajdziemy odpowiedzi na powyższe pytania, opracowane na podstawie najnowszych badań.

Pacjent onkologiczny to nie lada wyzwanie nawet dla doskonale wykwalifikowanego dietetyka. W zależności od lokalizacji nowotworu, stopnia zaawansowania choroby, schorzeń towarzyszących, planowanej terapii, przebytych zabiegów i ogólnego stanu pacjenta schemat żywienia będzie wyglądał zupełnie inaczej. W praktyce nie jesteśmy w stanie przygotować jednej uniwersalnej broszury z zaleceniami, która będzie służyła wszystkim, bez weryfikacji specjalisty. Możemy jednak wyróżnić kilka cech wspólnych dla większości pacjentów onkologicznych i na ich podstawie budować ogólne wytyczne. 

To, co cechuje większość pacjentów, to skłonność do utraty masy ciała, zwiększone zapotrzebowanie na białko i energię. Szacuje się, że u 75% chorych na nowotwory dochodzi do ubytku masy ciała. U 40% chorych z nowo rozpoznanym nowotworem spadek ten wynosi powyżej 10% masy ciała. Warto jednak zwrócić uwagę na fakt, że nadal u 30% chorych na nowotwory niedożywienie stanowi bezpośrednią przyczynę zgonu [1]. Największy ubytek masy ciała stwierdza się u chorych na nowotwory górnego odcinka przewodu pokarmowego (przełyku, żołądka oraz trzustki), a także u chorych na nowotwory głowy i szyi, szczególnie na raka gardła dolnego. W tych grupach chorych niedożywienie rozpoznawane jest u ok. 85% chorych [2].

W świetle powyższych danych oczywiste jest, że dieta pacjenta onkologicznego powinna być wysokoenergetyczna, wyrównująca podwyższone zapotrzebowanie na białko i dopasowana do bieżących objawów i stanu pacjenta. Gdzie więc źródło koncepcji „zagładzania nowotworu”? Na początku trzeba zaznaczyć stanowczo i wyraźnie, że wszelkie posty i głodówki są absolutnie zakazan...