Fitoterapia nadciśnienia tętniczego krwi

Ciśnienie tętnicze to siła nacisku krwi na ściany tętnic [3]. Medyczne określenie wysokiego ciśnienia to nadciśnienie.
Podstawą rozpoznania nadciśnienia tętniczego krwi jest prawidłowo wykonany pomiar ciśnienia krwi:

• należy siedzieć na krześle, wygodnie opartym, w cichym, spokojnym pomieszczeniu,
• 30 min przed pomiarem nie powinno się palić tytoniu ani pić kawy,
• pomiar powinien być wykonany po 5–15-minutowym odpoczynku.

Nadciśnienie tętnicze krwi diagnozuje się, kiedy wartość ciśnienia tętniczego skurczowego wynosi ≥ 140 mm Hg, a rozkurczowego ≥ 90 mm Hg (mierzonego w gabinecie lekarskim). Klasyfikację ciśnienia tętniczego u osób dorosłych przedstawia tabela 1 [4]. Natomiast tabela 2 
pokazuje wartości ciśnienia pozwalające rozpoznać nadciśnienie u dzieci [2].
Dodatkowo pacjenci z nadciśnieniem zgłaszają bóle i zawroty głowy, obrzęki, zaburzenia snu. W badaniach laboratoryjnych także mogą pojawić się nieprawidłowości. U pacjentów monitoruje się m.in. stężenie sodu, potasu, kreatyniny, cholesterolu całkowitego, trójglicerydów, wapnia, kwasu moczowego, hormonów tarczycy/nadnerczy.
Nadciśnienie tętnicze krwi jest niebezpieczne, ponieważ powoduje uszkodzenie m.in. serca, naczyń krwionośnych, nerek i mózgu. W efekcie może dojść do stwardnienia tętnic, rośnie ryzyko chorób serca, udaru mózgu czy chorób nerek. Rozwojowi choroby sprzyja m.in. nadwaga/otyłość, brak aktywności fizycznej, źle zbilansowana dieta (bogata m.in. w produkty wysokoprzetworzone), palenie papierosów, picie alkoholu, zatrucie metalami ciężkimi, nieleczone lub źle leczone choroby nerek i cukrzyca, zaburzenia hormonalne, stosowanie środków antykoncepcyjnych. Należy także uwzględnić czynnik genetyczny [1–5].
W niniejszym artykule zostaną omówione surowce roślinne, które można wspomagająco stosować w terapii nadciśnienia tętniczego krwi.

Tabela 1. Defi nicje i klasyfi kacja ciśnienia tętniczego krwi (mm Hg)

Kategoria	Ciśnienie tętnicze skurczowe	Ciśnienie tętnicze rozkurczowe
ciśnienie optymalne	< 120 i	< 80
ciśnienie prawidłowe	120–129 i/lub	80–84
ciśnienie wysokie prawidłowe	130–139 i/lub	85–89
nadciśnienie tętnicze stopnia I	140–159 i/lub	90–99
nadciśnienie tętnicze stopnia II	160–179 i/lub	100–109
nadciśnienie tętnicze stopnia III	≥ 180 i/lub	≥ 110
izolowane nadciśnienie tętnicze skurczowe	≥ 140 i	< 90

Owies siewny (Avena sativa) należy do rodziny Poaceae = Gramineae. Badania wykazują, że spożycie 100 g płatków owsianych pokrywa dzienne zapotrzebowanie człowieka na 7 z 10 aminokwasów egzogennych. Wywar = odwar z owsa można przygotować w następujący sposób: 
20 g płatków owsianych gotować przez godzinę w 1 l wody, a następnie zostawić do naciągnięcia. Owies zapewnia również 30% dziennego zapotrzebowania na kwas linolowy. Dodatkowo owies zawiera następujące witaminy i minerały: wapń, magnez, fosfor, potas, żelazo, krzem, cynk, witaminy z grupy B oraz A, D, E i K. Najważniejszym jego składnikiem są beta-glukany (polisacharydy), które mają wiele zastosowań, m.in. wpływają na redukcję ciśnienia tętniczego krwi [5–7].

Tabela 2. Wartości ciśnienia tętniczego upoważniające do rozpoznania znamiennego i ciężkiego nadciśnienia w zależności od wieku dziecka

Wiek	Nadciśnienie znamienne (mm Hg)	Nadciśnienie ciężkie (mm Hg)
7 dni	skurczowe > 96	skurczowe > 106
8–30 dni	skurczowe > 104	skurczowe > 110
2 lata	skurczowe > 112, rozkurczowe > 74	skurczowe > 118, rozkurczowe > 82
3–5 lat	skurczowe > 116, rozkurczowe > 76	skurczowe > 124, rozkurczowe > 82
6–9 lat	skurczowe > 122, rozkurczowe > 78	skurczowe > 130, rozkurczowe > 84
10–12 lat	skurczowe > 126, rozkurczowe > 82	skurczowe > 134, rozkurczowe > 90
13–15 lat	skurczowe > 136, rozkurczowe > 86	skurczowe > 144, rozkurczowe > 92
16–18 lat	skurczowe > 142, rozkurczowe > 92	skurczowe > 150, rozkurczowe > 98

Ketmia szczawiowa (Hibiskus sabdariffa) należy do rodziny Malvaceae. W swoim składzie zawiera flawonoidy, antocyjany, związki fenolowe, śluzy, olejek eteryczny. Badania potwierdzają, że ekstrakt, napar (240 ml, sześciominutowe zaparzanie 1,25 g kwiatów, trzy razy dziennie) oraz odwar (dwie łyżki rozdrobnionego surowca na szklankę wody, gotowane 20–30 minut) przygotowany z ketmii, w połączeniu z ograniczeniem soli w diecie, obniżają ciśnienie krwi. Surowiec nie jest wskazany u kobiet planujących ciążę [5, 8–9]. 

Pomidor zwyczajny (Solanum lycopersicum) należy do rodziny psiankowatych. Zawiera w swoim składzie m.in. karotenoidy (likopen, beta-karoten) i witaminę E. Spowalniają one rozwój miażdżycy i hamują szkodliwe działanie wolnych rodników. Badania wykazały skuteczność ekstraktów, sosów i soków z pomidora w obniżaniu ciśnienia tętniczego krwi. Przetwory pomidorowe nie są wskazane m.in. dla osób nadwrażliwych na lektyny [16], z uchyłkowatością jelit czy z chorobą refluksową przełyku [5, 10–11].

Sosna nadmorska (Pinus pinaster) należy do rodziny Pinaceae. Wstępne badania kliniczne dowodzą, że Pycnogenol (opatentowany wodny wyciąg z kory sosny) w dawce 200 mg na dobę może obniżyć ciśnienie tętnicze krwi. Preparatu nie zaleca się dzieciom, kobietom w ciąży i kobietom karmiącym [5, 12].

Babka płesznik (Plantago psyllium) z rodziny babkowatych. Głównym składnikiem nasion babki jest śluz, który znajduje się w łupinie. Dodatkowo stwierdzono obecność kwasu linolowego, oleinowego, palmitynowego i palanteozę. Badania kliniczne dowodzą, że surowiec w ilości 15 g na dobę może obniżyć ciśnienie tętnicze krwi. Nie należy stosować babki w przypadku niedrożności jelit i niewyjaśnionych bóli brzucha [5, 13].

Pokrzywa indyjska (...