Colostrum – właściwości i możliwości zastosowania

Siara (młodziwo, colostrum), pierwsza wydzielina gruczołów mlecznych ssaków (1.–5. dnia laktacji), różniąca się zdecydowanie od mleka przejściowego i dojrzałego o kaloryczności 58 kcal/l00 ml, 5,3 g/100 ml laktozy i 2,3 g białka.
Składniki siary można podzielić na odżywcze i troficzne (czynniki wzrostu). Poza tym obecne w niej są również elementy immunomodulacyjne w postaci immunoglobulin (Ig), albumin, globulin oraz witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E i K).
Spośród immunoglobulin znajdują się: IgA – chroniąca przed kolonizacją błon śluzowych przez drobnoustroje, IgG – neutralizująca toksyny oraz patogeny, IgM – niszcząca bakterie oraz IgE i IgD – o działaniu przeciwwirusowym. Inne istotne to:

• kolostrynina – peptyd bogaty w prolinę (PRP – proline-rich polipeptydes) – wykazuje terapeutyczne działanie w chorobach neurodegeneracyjnych, zakażeniach wirusowych, alergiach, astmie i chorobach autoimmunologicznych; 
• laktoferyna (LF) – białko wiążące i przenoszące żelazo, zdolne do zwalczania bakterii i wirusów, o właściwościach przeciwzapalnych, przeciwnowotworowych i immunomodulacyjnych; 
• laktoperoksydaza (LP) – enzym wspierający układ immunologiczny. Działanie polega na utlenianiu substratów organicznych w obecności nadtlenku wodoru, w wyniku czego powstają związki o działaniu bakteriobójczym; 
• lizozym – podobnie jak laktoperoksydaza, jest enzymem antybakteryjnym – rozkłada ścianę komórkową patogenów.

Colostrum wpływa na:

1. Stymulację rozwoju i modulację działania układu odpornościowego (w tym wytworzenie obronności wobec mikroorganizmów patogennych oraz rozwój tolerancji na alergeny środowiskowe, również zawarte w pokarmie).
2. Rozwój, dojrzewanie i ochronę enterocytów przewodu pokarmowego w zakresie trawienia i wchłaniania, wspomaganie aktywności tkanki limfatycznej jelita (ang. gut-associated lymphoid tissue – GALT), która stanowi niezwykle istotny składnik ogólnoustrojowego systemu odpornościowego błon śluzowych (ang. mucosa-associated lymphoid tissue – MALT), działanie którego warunkuje odpowiedź immunologiczną.
3. Utrzymanie integralności tkanek przewodu pokarmowego, co chroni przed zespołem jelita przesiąkliwego (ang. leaky gut syndrome). Wynika to z właściwości przeciwbakteryjnych, zdolności neutralizacji toksyn przeciwzapalnych regeneracyjnych nabłonka jelitowego [1, 2, 3, 4].

Integralność bariery jelitowej zapewniają m.in. korzystne szczepy bakterii bytujących w przewodzie pokarmowym. Równowaga bakteryjna w jelitach jest gwarantem szczelnego przylegania do siebie komórek nabłonka dzięki wytworzonym połączeniom typu ścisłego (tight junction) i stymulacji syntezy białek tworzących te połączenia. Zniszczona warstwa śluzu umożliwia kontakt bakterii z powierzchnią nabłonka. Wszystkie czynniki naruszające homeostazę GALT mogą powodować uwalnianie mediatorów zapalnych, wpływać na czynność skurczową mięśniówki gładkiej, indukować zmiany w neuronach przewodu pokarmowego i w konsekwencji oddziaływać na odległe od miejsca zapalenia odcinki przewodu pokarmowego, co wyraża się bogatą symptomatologią kliniczną.
Działania prowadzące do uszczelnienia bariery jelitowej i odbudowa prawidłowej warstwy śluzu izoluje bakterie jelitowe od komórek nabłonkowych, umożliwia selektywny transport wybranych jonów i małych cząsteczek, ale hamuje pasaż dużych molekuł, antygenów i innych białek do krwiobiegu. Wzmocnienie bariery jelitowej powoduje mniejsze przenikanie bakterii (translokację) i ich szkodliwych metabolitów do krwiobiegu. Colostrum pomaga zmniejszyć objawy zespołu nieszczelnego jelita, przez które duże lub tylko częściowo strawione białka pokarmowe przenikają do organizmu, wywołując reakcję 
zapalną [4]. 
Właściwości przeciwzapalne; hamowanie działania cytokin prozapalnych, m.in.: INF-γ, TNF-α, IL-1β, IL-2, IL-6, zwiększanie liczby komórek NK na poziomie komórkowym, przyspieszanie dojrzewania komórek wielojądrzastych we krwi i indukowanie fagocytozy. LF siary chroni przed translokacją bakterii jelitowych i rozwojem bakteriemii oraz endotoksemii [5, 6]. 
Mechanizm działania przeciwbakteryjnego LF polega m.in. na degradacji adhezyn fimbrialnych oraz enzymów bakteryjnych niszczących IgA: 

• działanie bakteriostatyczne – hamowanie rozwoju bakterii poprzez wiązanie kationów Fe3+, co powoduje brak ich dostępu w środowisku bytowania bakterii;
• działanie bakteriobójcze – zabijanie bakterii poprzez bezpośrednie oddziaływanie na ścianę komórkową [7]. 
• mechanizm działania p/wirusowego nie został dotychczas wyjaśniony. Podkreśla się hamujący wpływ LF głównie na początkowe etapy zakażenia wirusowego, adsorpcję i wnikanie wirusa do komórek. Wynika to z zachodzącej interakcji LF zarówno z wirusami, jak i z ich receptorami na powierzchni komórek docelowych [8]. 

Poprzez zdolność do wiązania z komórkami układu immunologicznego LF stymuluje przekaźnictwo międzykomórkowe, które prowadzi do aktywacji, różnicowania i proliferacji komórek układu immunologicznego. Stymuluje proces dojrzewania limfocytów i inicjację odpowiedzi immunologicznej oraz promuje odporność skórną i hamowanie reakcji alergicznych [9, 10]. 
LF siary podana doustnie stymuluje miejscową (w jelicie) i systemową, nieswoistą odpowiedź immuno...