Żywienie osób starszych w wybranych chorobach (cz. 2)

Uchyłki jelita grubego 

Uchyłki jelita grubego to przepukliny błony śluzowej przez błonę mięśniową okrężnicy mające postać niewielkich, workowatych uwypukleń ściany na zewnątrz światła narządu (ryc. 1). Występowanie uchyłków okrężnicy koresponduje z wiekiem i szacuje się, że w ósmej dekadzie życia problem ten dotyczy około 50% populacji [18]. Uchyłkowatość okrężnicy może nie dawać żadnych objawów klinicznych, lecz może również przyjąć postać objawowej niepowikłanej choroby uchyłkowej, która jest jedną z najczęstszych chorób jelita grubego w społeczeństwach zachodnich. Do objawów najczęściej zgłaszanych przez pacjentów należą łagodne, nawracające bóle brzucha, wzdęcia i zmienny rytm wypróżnień, bez odchyleń w badaniach dodatkowych [19]. W ostatnich latach wzrosła również liczba hospitalizacji związanych z powikłaniami choroby uchyłkowej objawiającymi się zazwyczaj zapaleniem uchyłków. Stan ten może doprowadzić również do krwawień do przewodu pokarmowego, perforacji i zapalenia otrzewnej, wytworzenia ropnia i niedrożności jelit [18].

Rycina 1. Zdjęcie uchyłków jelita grubego wykonane w pracowni endoskopowej podczas kolonoskopii (materiały własne autorów)

Wzrost ryzyka wystąpienia uchyłkowatości związany jest z dietą o niskiej zawartości włókna pokarmowego, a bogatą w czerwone mięso i tłuszcz zwierzęcy. Choroba ta wiązana jest również z małą aktywnością fizyczną, nadmiarem alkoholu, paleniem papierosów, otyłością i niskim statusem socjoekonomicznym [18, 19]. Niedobór błonnika w diecie jest uważany za główny czynnik odpowiedzialny za rozwój uchyłków jelita grubego. Zakłada się, że prowadzi do zmniejszenia objętości stolca i do wzrostu ciśnienia wewnątrzjelitowego. W bezobjawowej postaci choroby nie jest wymagane leczenie, lecz zmiana stylu życia, w tym diety, która powinna być bogata w błonnik (ryc. 2). W leczeniu objawowej niepowikłanej choroby uchyłkowej zaleca się z kolei dietę bogatą w błonnik i farmakoterapię [19]. 

Rycina 2. Błonnik pokarmowy a uchyłki jelita grubego (opracowanie własne) 

Błonnik pokarmowy można podzielić na rozpuszczalny w wodzie, do którego zalicza się m.in. pektyny, gumy, śluzy, oraz nierozpuszczalny, np. celuloza i lignina [20]. Włókna rozpuszczalne w wodzie opóźniają, natomiast nierozpuszczalne przyspieszają pasaż treści pokarmowej w jelicie cienkim [21], co umożli...