Składniki odżywcze o działaniu przeciwzapalnym

Zadaniem układu odpornościowego człowieka jest rozpoznawanie i zwalczanie obcych cząsteczek (antygenów) przedostających się do ustroju. Ich obecność wywołuje szereg kaskadowo następujących po sobie reakcji związanych z pobudzeniem aktywności komórek immunokompetentnych i wielu cząsteczek sygnałowych (m.in. cytokin prozapalnych). Taka reakcja organizmu (a konkretnie jego narządów i tkanek) będąca odpowiedzią na obecność czynników uszkadzających może być określona mianem stanu zapalnego. Stan zapalny organizmu mogą wywoływać m.in. bakterie, wirusy, grzyby, toksyny, promieniowanie jonizujące, niektóre składniki diety. Przewlekły stan zapalny może być również skutkiem zaburzeń funkcjonowania układu immunologicznego. Celem stanu zapalnego jest przywrócenie homeostazy ustroju w wyniku np. zwalczenia infekcji. Występowaniu stanu zapalnego towarzyszą bardzo często takie objawy, jak: zaczerwienienie, wysypka, świąd, podwyższona temperatura. Jednakże w wielu przypadkach przedłużający się stan zapalny organizmu może być niebezpieczny dla zdrowia i stanowić przyczynę rozwoju wielu chorób [1].

Dieta a stan zapalny

Nie od dziś wiadomo, że składniki diety, które codziennie spożywamy, mogą mieć wpływ na stan naszego układu odpornościowego i mogą modulować jego aktywność. Niektóre z nich mogą wyzwalać i/lub potęgować stan zapalny. Jednakże w naszej diecie istnieje również wiele związków chemicznych, które są zdolne do zmniejszania nasilenia reakcji zapalnych. W poniższej części artykułu opisano niektóre z nich, a w tabeli 1 przedstawiono źródła pokarmowe tych składników.

Kwasy tłuszczowe omega-3

Uważa się, że kwasy tłuszczowe omega-3 wykazują silne działanie przeciwzapalne poprzez szereg różnych mechanizmów. Wśród nich wymienia się m.in.:

• zmniejszenie chemotaksji leukocytów,
• zmniejszenie ekspresji cząsteczek adhezyjnych,
• obniżenie produkcji eikozanoidów z kwasu arachidonowego,
• zwiększenie produkcji endokannabinoidów zawierających EPA (kwas eikozapentaenowy) i DHA (kwas dokozaheksaenowy),
• zwiększenie wytwarzania rezolwin i protektyn,
• zmniejszenie produkcji cytokin prozapalnych,
• zmniejszenie reaktywności limfocytów T [2].

Wyniki obszernej analizy wielu badań randomizowanych wskazały, że suplementacja diety kwasami tłuszczowymi omega-3 przyczynia się do obniżenia poziomu naczyniowych wskaźników stanu zapalnego wśród osób ze schyłkową niewydolnością nerek [3].

Z kolei na podstawie przeprowadzonej metaanalizy przez Lee i wsp. stwierdzono, że stosowanie kwasów tłuszczowych omega-3 w dawkach powyżej 2,7 g na dzień przez ponad trzy miesiące zmniejsza konieczność spożycia niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) przez osoby cierpiące na reumatoidalne zapalenie stawów [4].

Potwierdzono również, że kwasy tłuszczowe omega-3 przyczyniają się do obniżenia stężenia białka C-reaktywnego u osób cierpiących na cukrzycę t...