Rola biomarkerów w ocenie stanu odżywienia i efektywności interwencji żywieniowej

Współczesne podejście w dietetyce i medycynie opiera się coraz częściej na modelu spersonalizowanym, w którym interwencje żywieniowe są dostosowane do indywidualnego profilu pacjenta. Uwzględniają jego stan kliniczny, uwarunkowania metaboliczne, styl życia oraz czynniki genetyczne i środowiskowe [1]. 
Tradycyjne metody oceny sposobu odżywiania, takie jak dzienniczki żywieniowe, wywiady 24-godzinne czy kwestionariusze częstości spożycia, wciąż stanowią podstawę analizy diety pacjenta [2]. Choć nowoczesne technologie, jak aplikacje mobilne czy analiza zdjęć posiłków, znacznie poprawiają jakość zbieranych danych, to nadal istnieją liczne ograniczenia. Wymienia się tutaj subiektywność danych, ponieważ pacjenci często nie pamiętają dokładnie, co zjedli, nie znają składników potraw lub mają trudność z oszacowaniem porcji [3]. To może prowadzić do istotnych błędów w pomiarze spożycia. Dodatkowo osoby z nadwagą, po dietach redukcyjnych lub kierujące się presją społeczną częściej raportują mniej niż rzeczywiście zjadły. Ograniczeniem może być także zmienność biodostępności składników. Przyswajanie witamin i składników mineralnych zależy od wielu czynników, m.in. aktualnego stanu odżywienia, obecności innych składników w posiłku czy formy chemicznej składnika, np. witamina C zwiększa wchłanianie żelaza, błonnik może obniżać dostępność karotenoidów, a obróbka cieplna wpływa na zawartość i przyswajalność witamin z grupy B i witaminy C. Większość narzędzi dietetycznych nie uwzględnia tych zależności, nie opisują dokładnie sposobu przygotowania dań ani nie analizują składników spożywanych jednocześnie [1].

Biomarkery oceny stanu odżywienia

Ze względu na ograniczenia narzędzi służących do oceny sposobu żywienia, coraz większego znaczenia nabierają biomarkery, które umożliwiają bardziej precyzyjne i obiektywne oszacowanie stanu odżywienia. W przeciwieństwie do danych z kwestionariuszy żywieniowych, biomarkery pozwalają na ocenę przyswajalności i metabolizmu składników odżywczych, a nie jedynie ich deklarowanego spożycia. 
Zgodnie z definicją, biomarker odżywczy to mierzalna cecha biologiczna, która może odzwierciedlać zarówno spożycie danego składnika, jak i jego biologiczną dostępność lub funkcję w organizmie, np. analiza poziomu kwasu foliowego, żelaza, witaminy B12, cynku czy miedzi może precyzyjnie wskaz...