Nowe spojrzenie na stłuszczeniową chorobę wątroby

Stłuszczeniowa choroba wątroby – klasyfikacja i nazewnictwo 

W czerwcu 2023 r. podczas kongresu EASL przedstawiono założenia konsensusu Delphi, uznając stłuszczeniową chorobę wątroby (steatotic liver disease – SLD) za nadrzędny termin obejmujący różne przyczyny stłuszczenia tego narządu. Wycofano pojęcie niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby (non alcoholic fatty liver disease – NAFLD), zastępując je określeniem stłuszczeniowej choroby wątroby związanej z dysfunkcją metaboliczną (metabolic dysfunction-associated steatotic disease – MASLD). Wyodrębniono również nową kategorię, tzw. metaboliczną i związaną z alkoholem chorobę wątroby (metabolic alcohol liver disease – MetALD), do której należą chorzy spełniający kryteria rozpoznania MASLD i spożywający większe ilości alkoholu tygodniowo (140–350 g/tydzień i 210–420 g/tydzień, odpowiednio dla kobiet i mężczyzn). Szczególną postać MASLD stanowi stłuszczeniowe zapalenie wątroby związane z dysfunkcją metaboliczną (MASH) rozpoznawane na podstawie obrazu histopatologicznego bioptatów wątroby. Obecnie obowiązującą klasyfikację SLD przedstawiono na rycinie 1. 

Kryteria rozpoznania MASLD

Aby rozpoznać MASLD, konieczne jest stwierdzenie stłuszczenia wątroby na podstawie badań obrazowych lub biopsji wątroby oraz spełnienie co najmniej jednego z poniższych kryteriów:

• wskaźnik BMI ≥ 25 kg/m2 (≥ 23 kg/m2 u Azjatów) lub obwód talii ≥ 94 cm u mężczyzn, ≥ 80 cm u kobiet,
• glukoza na czczo w surowicy krwi ≥ 100 mg/dL (≥ 5,6 mmol/L) lub stężenie glukozy ≥ 140 mg/dL (≥ 7,8 mmol/L) w dwugodzinnym teście obciążenia glukozą lub HbA1c ≥ 5,7% lub rozpoznana cukrzyca typu 2 albo leczenie cukrzycy typu 2, 
• ciśnienie tętnicze ≥ 130/85 mmHg lub stosowanie leczenia hipotensyjnego,
• trójglicerydy w surowicy krwi ≥ 150 mg/dL (≥ 1,70 mmol/L) lub leczenie hipertriglicerydemii,
• frakcja HDL cholesterolu w surowicy krwi < 40 mg/dL (< 1,0 mmol/L) dla mężczyzn i < 50 mg/dL (< 1,3 mmol/L) dla kobiet lub leczenie hipercholesterolemii [6].
   

Epidemiologia

Dostępne dane wskazują, że MASLD dotyczy ok. 30% populacji dorosłych [7]. W latach 1991–2019 odnotowano wzrost częstości występowania MASLD z 22% do 37%. Częstość występowania różni się w zależności od badanej populacji i stosowanych metod diagnostycznych, które pozostają nieprecyzyjne, a czasem niedostępne w codziennej praktyce. Najwięcej przypadków MASLD spotykanych jest w Ameryce Południowej, Północnej oraz na obszarach południowej Azji. Równolegle do wzrostu częstości występowania MASLD napotykamy wzrost liczby osób z nadwagą, otyłością, cukrzycą typu 2 oraz nadciśnieniem tętniczym [8, 9].

Patogeneza – wybrane aspekty 

Mechanizm rozwoju stłuszczeniowej choroby wątroby, w tym MASLD, jest złożony i zależny od wielu czynników [10]. Na rozwój SLD wpływ ma zarówno zwiększona w stosunku do zapotrzebowania kaloryczność diety, jak i spożycie konkretnych składników pokarmów [11]. Fruktoza, znajdująca się m.in. w napojach słodzonych, zaliczana jest do prozapalnych cz...