Bisfenol A w środowisku człowieka

Postęp technologiczny pozwala na usprawnienie życia codziennego, ale niesie za sobą również zagrożenia, tj. szeroko pojęte zanieczyszczenia środowiska, które nie są obojętne dla organizmów żywych. Do takich substancji należą tzw. związki endokrynnie czynne w skrócie EDCs (ang. endocrine disrupting compounds), które zakłócają funkcjonowanie układu hormonalnego organizmu [1]. Nazywane są inaczej modulatorami hormonalnymi, ponieważ mogą zmieniać działanie hormonów, które są produkowane w organizmie, np. estrogenów. Do organizmu wprowadzane są najczęściej drogą pokarmową. Jednym z takich związków jest bisfenol A (ang. bisphenol A), w skrócie BPA (4,4-izopropylidenodifenol; 2,2-bis (4-hydroksyfenylo)–propan) − związek chemiczny o masie cząsteczkowej 228,9.
BPA występuje w postaci kryształów białego koloru. Ma delikatny, ale charakterystyczny zapach fenolu. Należy zresztą do grupy fenoli, związków, których reszty hydroksylowe − OH − są bezpośrednio związane z pierścieniem aromatycznym i stanowią o jego dużej reaktywności [2]. BPA jest tzw. plastyfikatorem − znajduje zastosowanie jako związek poprawiający właściwości plastiku w wielu tworzywach sztucznych, takich jak: opakowania do żywności, plastikowe butelki, zabawki czy sprzęt elektroniczny, z którymi mamy kontakt każdego dnia. BPA może być także uwalniany do środowiska, a jego występowanie stwierdza się w odpadach komunalnych i przemysłowych, wodzie, glebie czy powietrzu, szczególnie w pomieszczeniach. Coraz częściej więc zarówno u ludzi, jak i u zwierząt bada się wpływ tego związku na różne funkcje organizmu (rozrodcze, metaboliczne), a także na zachowanie. 
BPA po raz pierwszy został zsyntetyzowany w 1891 r. przez Aleksandra Dianina w reakcji kondensacji dwóch cząsteczek fenolu i jednej cząsteczki acetonu w obecności katalizatora. BPA w postaci wolnej jest raczej nierozpuszczalny w wodzie, jednak w procesach biochemicznych, charakterystycznych dla organizmów żywych, może tworzyć związki bardziej rozpuszczalne. 

Zastosowanie BPA

Bisfenol A ma wiele różnorodnych zastosowań − jest jednym z najczęściej produkowanych i stosowanych chemikaliów na świecie. Roczna produkcja BPA na świecie wynosi kilka milionów ton i ciągle rośnie. Związek ten wykorzystywany jest przede wszystkim do produkcji polimerów syntetycznych, w tym żywic epoksydowych i poliwęglanów. Związki poliwęglanowe znajdują szerokie zastosowanie w przemyśle. Charakteryzują się dużą odpornością mechaniczną, stabilnością termiczną i odpornością na wilgoć, co pozwala na użycie ich np. do produkcji opakowań do żywności i napojów, butelek dla niemowląt, zabawek, sprzętów medycznych, sportowych czy elektronicznych, tj. dysków CD/DVD, telefonów komórkowych, elementów konstrukcyjny...