Już w 1878 r. I. Poor napisał, że „wielostronne współdziałanie narządów wewnętrznych ma swe odbicie w skórze, ponieważ także skóra bierze udział w tych schorzeniach”. Skóra uważana jest za zwierciadło organizmu. Badania skórnych manifestacji w przebiegu chorób wewnętrznych, w tym dietozależnych, ciągle trwają. Dziedzina ta wydaje się istotna z punktu widzenia diagnostyki chorób, ponieważ skóra stanowi zewnętrzną powłokę ciała, którą można obejrzeć i przebadać bez udziału specjalistycznych procedur diagnostycznych. Stan skóry może być stale monitorowany, ponieważ każdy z nas codziennie widzi swoją skórę, a wszelkie zmiany mogą okazać się pierwszym sygnałem do rozszerzenia diagnostyki [1].
POLECAMY
Jakie choroby wewnętrzne mają podłoże dietozależne?
Lista chorób wewnętrznych, które objawiają się w postaci zmian skórnych, jest długa. Spośród nich można wymienić kilka chorób, których czynnikiem rozwojowym jest nieprawidłowy sposób żywienia [2]. W tab. 1
przedstawiono choroby dietozależne wraz z czynnikami ich rozwoju. Dysfunkcje obejmują zarówno narządy układu pokarmowego (wątroba, jelita, trzustka), układu wydalniczego (nerki), krwionośnego (serce, układ krążenia), jak i wydzielania wewnętrznego (tarczyca) [3] [4]. Do najczęściej występujących czynników żywieniowych, które przyczyniają się do rozwoju wymienionych chorób, zalicza się:
- nadmierną podaż kalorii w diecie;
- niedostateczną podaż kalorii w diecie;
- nadmierne spożywanie produktów o wysokim indeksie (IG) i ładunku glikemicznym (ŁG);
- niedobory podstawowych składników odżywczych, takich jak białko, witaminy, składniki mineralne, kwasy tłuszczowe omega-3, węglowodany złożone;
- nadużywanie alkoholu;
- nadmierną podaż tłuszczy utwardzonych, kwasów tłuszczowych omega-6, kwasów tłuszczowych nasyconych [5].
Skóra jako narzędzie diagnostyczne chorób żywieniowozależnych
Zmiany skórne w przebiegu chorób wewnętrznych mogą być związane z różnymi strukturami skóry i jej przydatków. Dysfunkcje skóry i jej przydatków dotyczą wielu obszarów i struktur. Są one związane z:
- jednostką włosowo-łojową,
- pigmentacją skóry,
- włosami,
- płytką paznokciową,
- naczyniami krwionośnymi,
- strukturą skóry,
- barierą hydrolipidową,
- procesem złuszczania naskórka,
- procesem zapalnym.
Tabela 1. Czynniki żywieniowe wpływające na rozwój wybranych chorób wewnętrznych
Nazwa choroby |
Żywieniowy czynnik rozwoju/choroby żywieniowozależne |
choroby wątroby | nadużywanie alkoholu, nadwaga i otyłość [6] |
cukrzyca | nadmierna podaż kalorii [2] nadmierne spożywanie produktów o wysokim IG i ŁG [7] |
niedokrwistość z niedoboru żelaza | dieta ubogobiałkowa, dieta bogata w fityniany i szczawiany utrudniające przyswajanie żelaza [7] |
niedoczynność tarczycy | niedobór selenu i jodu w diecie [8] |
nadczynność tarczycy | nadmiar jodu w diecie [5] |
przewlekła niewydolność nerek | cukrzyca, nadciśnienie [2], otyłość, choroby sercowo-naczyniowe [9] |
choroby układu sercowo-naczyniowego (przewlekła niewydolność żylna, choroba niedokrwienna serca, zakrzepica żylna, nadciśnienie tętnicze) | dieta wysokowęglowodanowa, wysokotłuszczowa, niskie spożycie produktów wysokobłonnikowych [10] [11] |
dyslipidemie | niskie spożycie produktów wysokobłonnikowych [11], wysokie spożycie produktów bogatych w nasycone kwasy tłuszczowe oraz tłuszcze trans, niskie spożycie kwasów tłuszczowych omega-3 [12] |
choroba Hashimoto | niedobór i nadmiar jodu w diecie nadmierne [23] niedobór selenu [11] |
choroby żołądka | nadmierne spożywanie alkoholu, nadmiar soli w diecie, nieregularne posiłki [13] |
choroby jelit | niedostateczna podaż produktów fermentowanych, niska podaż błonnika w diecie [14] |
nowotwory
|
nadmierne spożywanie produktów wędzonych i konserwowanych [15] niska podaż błonnika i warzyw w diecie [14] niedobór cynku [3] |
hiperurykemia nabyta | nadmierna podaż puryn w diecie (mięso, owoce morza), nadużywanie alkoholu [3] |
hiperinsulinemia, hiperglikemia | dieta wysokowęglowodanowa, dieta wysokotłuszczowa, niskie spożycie produktów wysokobłonnikowych [12] |
otyłość | nadmierna podaż kalorii w diecie, spożywanie produktów wysokoprzetworzonych, wysoka podaż produktów wysokowęglowodanowych [8] |
W tab. 2. przedstawiono najczęściej występujące objawy skórne w przebiegu chorób dietozależnych.
Tabela 2. Zmiany skóry i jej przydatków w przebiegu wybranych chorób dietozależnych
Elementy skóry | Objaw skórny | Choroby, w przebiegu których występują objawy skórne |
naczynia krwionośne | trądzik różowaty | przewlekły nieżyt żołądka i jelit [13] [16], cukrzyca [9] |
teleangiektazje (trwale poszerzone drobne naczynia włosowate, żyłki i tętniczki) [1] | przewlekła niewydolność żylna [6][1] | |
naczyniaki gwiaździste (jeden z rodzajów teleangiektazji) | choroby wątroby [13] | |
rumień | nadciśnienie tętnicze krwi, hiperurykemia nabyta [3] cukrzyca [13] |
|
jednostka włosowo-łojowa |
łojotokowe zapalenie skóry | anoreksja [3] |
trądzik | przewlekła choroba nerek PChN, anoreksja, bulimia [3], hiperinsulinomia, otyłość [9] | |
zapalenie mieszków włosowych | cukrzyca [3] | |
bariera hydrolipidowa | suchość skóry | przewlekła niewydolność nerek, niedoczynność tarczycy [13], choroby układu sercowo-naczyniowego, anoreksja, bulimia [3] |
struktura skóry | brodawki łojotokowe | gruczolakorak żołądka [13] |
rozstępy | anoreksja [3] | |
pigmentacja skóry | bladość skóry | przewlekła choroba nerek, niedoczynność tarczycy, nadczynność tarczycy, niedokrwistość z niedoboru żelaza, choroby układu sercowo-naczyniowego [3] |
odbarwienia, bielactwo | przewlekła niewydolność nerek [13], nadczynność tarczycy, cukrzyca [3] | |
przebarwienia (hiperpigmentacje) | choroby jelit (w tym nowotwory oraz zaburzenia wchłaniania), przewlekła niewydolność nerek [1] [3], przewlekła niewydolność żylna [1] nadczynność tarczycy (głównie na powiekach) |
|
kępki żółte (ksantomatyczne zmiany w postaci grudek lub guzków), ich występowanie jest związane z zaburzeniami gospodarki lipidowej [13] | cukrzyca, zespół metaboliczny, choroby układu krążenia, choroby endokrynologiczne, przewlekła choroba nerek, dyslipoproteinemia, choroby wątroby [1] [3] | |
ostuda (potocznie nazywane plamy wątrobowe) [13] | choroby wątroby [13] | |
plamica | choroby wątroby, przewlekła niewydolność nerek [13], choroby jelit, anoreksja [3] | |
ksantoza | cukrzyca [3] | |
proces złuszczania | rybia łuska | bulimia, anoreksja [3] |
wykwity łuszczycopodobne | paraneoplastyczne rogowacenie rąk i stóp [3] | |
łuszczyca | choroby układu sercowo-naczyniowego, niewydolność nerek, zakrzepica żylna, choroba niedokrwienna serca) [3] | |
rogowacenie ciemnie | cukrzyca,... |
Pozostałe 70% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów
- Roczną prenumeratę dwumiesięcznika Food Forum w wersji papierowej lub cyfrowej,
- Nielimitowany dostęp do pełnego archiwum czasopisma,
- Możliwość udziału w cyklicznych Konsultacjach Dietetycznych Online,
- Specjalne dodatki do czasopisma: Food Forum CASEBOOK...
- ...i wiele więcej!