Nietolerancja laktozy u niemowląt – przyczyny, objawy, leczenie

Nietolerancja laktozy u noworodka – przyczyny

Laktoza to dwucukier występujący w mleku i innych pokarmach mlecznych, także w mleku kobiecym. Po dostaniu się do przewodu pokarmowego laktoza zostaje rozłożona na glukozę i galaktozę dzięki laktazie. Jest to enzym trawienny wytwarzany w błonie śluzowej jelit i od niego zależy, czy zawarte w laktozie cukry zostaną przyswojone przez organizm.

Nietolerancja laktozy spowodowana jest najczęściej zbyt małą aktywnością laktazy w kosmkach jelitowych. U noworodków i niemowląt często nabłonek jelitowy nie jest wystarczająco wykształcony. Niestrawiona laktoza po przedostaniu się do jelita grubego rozkładana jest przez bakterie, a nierozłożone pozostałości wydalane są z kałem. Problem nietolerancji laktozy szczególnie nasilony jest u wcześniaków, jednak u dzieci urodzonych o czasie również może on przejściowo występować. Znacznie rzadziej nietolerancja laktozy wynika z pierwotnego niedoboru laktazy, infekcji, zakażenia układu pokarmowego lub chorób wrodzonych takich jak celiakia czy choroba Leśniowskiego-Crohna.¹

Objawy nietolerancji laktozy u niemowląt

Nietolerancję laktozy u dziecka można podejrzewać, kiedy po około 30 minutach do 2 godzin po spożyciu mleka lub innych produktów mlecznych pojawiają się dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Są to takie objawy jak:

• płacz, krzyk dziecka,
• ból brzucha, kolka,
• mdłości,
• wzdęcia,
• nadmierne gazy,
• przelewanie w jelitach,
• wymioty,
• wodniste, czasem nawet pieniste, biegunkowe stolce o kwaśnym zapachu.

Co ważne, nietolerancji laktozy nie należy mylić z alergią pokarmową czy uczuleniem na mleko. Jest to odrębna jednostka choroba, która w przeciwieństwie do alergii pokarmowej nie powoduje np. wysypek skórnych, świądu, kichania i innych objawów ze strony układu oddechowego.

Nietolerancja laktozy a karmienie piersią. Jak radzić sobie z nietolerancją laktozy u noworodka?

Laktoza jest bardzo ważnym składnikiem pokarmowym, od którego w dużej mierze zależy prawidłowy rozwój dziecka. Zwiększa wchłanianie wapnia, magnezu i cynku, stanowi źródło energii, stymuluje rozwój prawidłowej flory bakteryjnej, wpływa na prawidłowe wzrastanie i wzmacnia odporność. Co więcej, laktoza w porównaniu do glukozy, charakteryzuje się względnie niskim indeksem glikemicznym, co ma wpływ na regulację wydzielania hormonów, m.in. insuliny i glukagonu. Laktoza w przewodzie pokarmowym działa również jako prebiotyk, czyli składnik żywności, który korzystnie wpływa na gospodarza przez selektywną stymulację wzrostu korzystnych bakterii jelitowych, przede wszystkim z rodzaju Lactobacillus.²³

Mleko kobiece zawiera bardzo duże ilości laktozy – od 5,5 do nawet 7,5 proc., w porównaniu do np. mleka krowiego, które zawiera około 5proc. laktozy. Donoszone niemowlę jest więc w stanie strawić około 60-70 g laktozy dziennie, co odpowiada jednemu litrowi mleka matki. U niemowląt z nietolerancją laktozy zaleca się jednak kontynuowanie karmienie piersią.⁴

W celu odciążenia układu pokarmowego i zmniejszenia objawów nietolerancji laktozy u maluszka rozważyć można podawanie preparatu zawierającego laktazę. Konieczna jest jednak wcześniejsza preinkubacja mleka, aby zmniejszyć zawartość laktozy w mleku matki. Prawidłowo powinno się preinkubować pierwszą porcję odciągniętego mleka kobiecego laktazą, następnie nakarmić niemowlę z piersi i po karmieniu podać preinkubowaną porcję mleka.⁵ Należy również pamiętać, że zawartość laktozy w mleku kobiecym jest niezależna od diety mamy.⁶

Nietolerancja laktozy a karmienie mlekiem modyfikowanym

W przypadku dzieci karmionych mlekiem modyfikowanym, zaleca się zmianę preparatu na mieszankę ubogolaktozową lub bezlaktozową, które są przepisywane przez lekarza na receptę. Preparaty te zawierają niezhydrolizowaną lub częściowo zhydrolizowaną frakcję białek mleka krowiego oraz prebiotyki lub probiotyki.⁷ Takie mieszanki zalecane są również dla dzieci ze skłonnością do kolek, wzdęć i zaparć.

Ponadto, można stosować preparaty zawierające simetikon lub dimeticon. Substancje te zmniejszają napięcie powierzchniowe pęcherzyków gazu znajdujących się w jelitach. W ten sposób ułatwia ich pękanie, co usprawnia wydalanie gazów i zmniejsza napięcie jelit, które może być przyczyną bólu. Preparaty te mają również często słodki smak, co odpowiada maluszkom.⁸

U niemowląt z biegunką, u których podejrzewa się nietolerancję laktozy, stolec można zbadać pod kątem złego wchłaniania węglowodanów, badając pH w kale, które zmniejsza się wraz z nieprawidłowym wchłanianiem węglowodanów w wyniku tworzenia lotnych kwasów tłuszczowych. Należy pamiętać, że pH kału u niemowląt będzie zwykle niższe (5,0–5,5) w porównaniu ze starszymi dziećmi i młodzieżą ze względu na fizjologiczne przeciążenie ich diety laktozą. U niemowląt z celiakią lub inną patologią jelita cienkiego może być konieczne ograniczenie laktozy do czasu ustąpienia choroby podstawowej lub rozpoczęcia specjalistycznego leczenia.⁹

Bibliografia:

1. Nehring-Gugulska M., Czy nietolerancja laktozy u dziecka jest przeciwwskazaniem do karmienia piersią? https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/131242,czy-nietolerancja-laktozy-u-dziecka-jest-przeciwwskazaniem-do-karmienia-piersia
2. Zatwarnicki, P. (2014). Nietolerancja laktozy–przyczyny, objawy, diagnostyka. Piel. Zdr. Publ, 4(3), 273-276.,   https://alergiczne.info/wp-content/uploads/2015/10/Zatwarnicki_2014.pdf
3. Cichy W., Nietolerancja laktozy. Część I. Dieta,  https://food-forum.pl/artykul/nietolerancja-laktozy-czesc-i-dieta
4. Heine, R. G., AlRefaee, F., Bachina, P., De Leon, J. C., Geng, L., Gong, S., ... & Rogacion, J. M. (2017). Lactose intolerance and gastrointestinal cow’s milk allergy in infants and children–common misconceptions revisited. World Allergy Organization Journal, 10(1), 1-8.,   https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5726035/
5. Jastrzębska I., Kolka niemowlęca, https://podyplomie.pl/pediatria/15717,kolka-niemowleca?page=3
6. Ignyś I., Mleko modyfikowane – rodzaje i właściwości (cz. II),  https://food-forum.pl/artykul/mleko-modyfikowane-rodzaje-i-wlasciwosci-cz-ii
7. Nietolerancja laktozy,   http://www.mlecznewsparcie.pl/category/alergia-i-nietolerancja/page/4/?print=pdf-search
8. Heyman, M. B. (2006). Lactose intolerance in infants, children, and adolescents. Pediatrics, 118(3), 1279-1286.,   https://pediatrics.aappublications.org/content/118/3/1279

[1] https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/131242,czy-nietolerancja-laktozy-u-dziecka-jest-przeciwwskazaniem-do-karmienia-piersia

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]