Mleko A2A2 a zdrowie jelit

Nie od dzisiaj wiadomo, że kluczem do prawidłowego funkcjonowania całego organizmu są zdrowe jelita, a na skład mikrobioty jelitowej ma wpływ właściwy sposób odżywiania. Łączna masa mikrobioty wynosi średnio od 1,5 do 2,0 kg, dlatego tak ważne jest dbanie o jej prawidłowy stan [1]. W jelitach, nazywanych często drugim mózgiem człowieka, zachodzi wiele procesów istotnych dla naszego organizmu. Wśród nich można wyróżnić trawienie, wchłanianie substancji odżywczych, a także syntezę witamin czy krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych [2]. Skład mikrobioty jelitowej wpływa na nastrój, zaburzenia emocjonalne i neurorozwojowe, stymuluje komórki układu immunologicznego, a także odgrywa kluczową rolę w etiologii wielu chorób, takich jak otyłość, depresja, alergia, cukrzyca typu 2, zespół jelita nadwrażliwego czy nieswoiste zapalenie jelit [3]. Spośród różnych czynników wpływających na skład mikrobioty (ryc. 1) najważniejszy jest sposób odżywiania, a proporcje dostarczanych substancji mają istotny wpływ na wzrost poszczególnych bakterii. Skład mikrobioty kształtuje się już w momencie narodzin, a nawet istnieją doniesienia, że w okresie prenatalnym [4, 5]. Obecnie wiadomo, że niektóre bakterie bytujące w jelicie mogą wykazywać działanie chorobotwórcze, dlatego też tak ważne jest, aby w przewadze ilościowej znajdowały się bakterie korzystnie wpływające na procesy inicjowane w jelitach. Stan mikrobioty jelitowej charakteryzujący się przewagą pożądanych bakterii nazywany jest eubiozą, a każde zaburzenie w funkcjonowaniu jelit wywołane głównie zmianą ich mikrobioty nazywane jest dysbiozą. 
Do prawidłowego funkcjonowania jelit istotne jest dostarczanie organizmowi naturalnych żywych kultur bakterii, wśród których można wyróżnić produkty pochodzenia mlecznego. Według zaleceń Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego, ze względu na wysoką wartość odżywczą oraz korzystne działanie na organizm, w codziennej diecie każdego człowieka, niezależnie od wieku, powinno znaleźć się mleko oraz produkty przygotowane na jego bazie [7]. Mleko dostarcza nie tylko energii poprzez zawartość węglowodanów (głównie laktozy), witamin i składników mineralnych, ale jest źródłem pełnowartościowego białka. W 1 l mleka krowiego znajduje się go blisko 32 g, z czego 80% stanowią kazeiny, a pozostałą część białka serwatkowe. Beta-kazeina, stanowiąca około 30% wszystkich kazein, jest reprezentowana głównie przez dwa warianty genetyczne – A1 oraz A2 [8]. Mleko A2A2, czyli zawierające wariant β-kazeiny A2, charakteryzuje się pożądanym profilem białkowym dla zdrowia jelit, gdyż zawiera w swoim łańcuchu peptydowym prolinę, podczas gdy w mleku konwencjonalnym występuje histydyna [9]. Ta różnica w sekwencji aminokwasów ma kluczowy wpływ na trawienie β-kazeiny w przewodzie pokarmowym człowieka. Obecność histydyny w mleku konwencjonalnym powoduje, że białko staje się podatne na cięcie proteolityczne przez enzymy trawienne, co z kolei przyczynia się do uwolnienia krótkiego peptydu β-kazomorfiny 7 wykazującego zdolność przenikania do krwiobiegu przez uszkodzoną barierę nabłonka jelitowego [10]. 
Z opinii EFSA wynika, że kazomorfiny mogą mieć różne działanie w świetle jelita i błonie śluzowej, w tym regulują motorykę przewodu pokarmowego oraz wydzielanie żołądkowe i trzustkowe [11]. Prolina natomiast jest rozkładana na peptydy, a następnie na aminokwasy. Obecność proliny w łańcuchu białkowym powoduje, że wytworzenie w organizmie człowieka BCM-7 jest utrudnione, dlatego też nie odnotowano obecności tego peptydu w mleku A2A2.
 

Mleko może przyczyniać się do zapobiegania stanom zapalnym żołądkowo-jelitowym [13]. Obecnie świeże mleko A2A2 nie jest dostępne w sprzedaży na polskim rynku, z wyjątkiem mleka początkowego dla niemowląt BIO (A2), które można kupić online bądź w aptekach. 
W badaniu klinicznym porównującym skutki spożywania mleka z β-kazeiną A2 lub mieszanką β-kazeiny A1 i A2 przez okres 14 dni przez osoby deklarujące nietolerancję laktozy wykazano, że po spożyciu mleka mieszanego (A1A2) zaostrzyły się objawy z nią związane, takie jak nudności, bóle brzucha czy wzdęcia. Natomiast zastąpienie mleka konwencjonalnego mlekiem A2A2 łagodziło takowe objawy u tej grupy badanych osób [13]. Potwierdzają to także badania kilku naukowców [13, 14, 15], którzy donoszą, że konsumpcja mleka A2A2 przez osoby z łagodną i umiarkowaną nietolerancją mleka spowodowała zmniejszenie ostrych objawów żołądkowo-jelitowych, co przejawiało się m.in. skróceniem czasu przejścia przez przewód pokarmowy, obniżeniem stanów zapalnych nasilanych przez objawy nietolerancji laktozy, a także wzrostem zawartości krótkołańcuchowych nasyconych kwasów tłuszczowych (SCFA) w kale i poprawą funkcji poznawczych u badanych osób. Ramakrishnan i in. [16] analizowali natomiast efekty spożycia wybranych produktów mlecznych przez grupę 25 osób z zaburzeniami trawienia. Wykazano, że ochotnicy spożywający mleko konwencjonalne zgłaszali dolegliwości bólowe brzucha, podczas gdy osoby spożywające mleko A2A2 nie obserwowali żadnych niepokojących efektów niepożądanych. 
W badaniach Guantario i in. [12] analizowano efekty spożycia mleka z różnymi profilami β-kazeiny (A1 i A2) w porównaniu z dietą kontrolną zawierającą mieszankę aminokwasów podobnych do kazeiny na zdrowie jelit starzejących się myszy. W badaniach tych udowodniono, iż podawanie im mleka A2A2 zwiększało jelitowy poziom krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SCFA) poprzez modulację mikrobioty jelitowej, co z kolei miało wpływ na poprawę morfologii kosmków jelitowych. Krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe odgrywają bardzo istotną rolę w prawidłowym utrzymaniu nabłonka jelita grubego, ponieważ są dla niego głównym źródłem energii [17]. 
Oznacza to, że spożywanie mleka krowiego z β-kazeiną A2 może przeciwdziałać starzeniu jelit, a w szczególności początkowej części jelita, tj. na poziomie proksymalnym [12]. Spożywanie mleka A2A2 poprawia nie tylko morfologię błony śluzowej jelit, lecz także wchłanianie i funkcjonowanie jelita bliższego. Wśród osób starszych obserwowane są niedobory żywieniowe spowodowane m.in. trudnością w połykaniu i trawieniu, zmniejszoną percepcją sensoryczną, upośledzoną sprawnością żucia, utratą apetytu, zmniejszoną perystaltyką jelit, wolniejszym czasem pasażu jelitowego czy zaparciem stolca [18]. Ponadto zmianom ulega skład mikrobioty jelitowej, a przede wszystkim zmniejsza się liczba i różnorodność wielu komensalnych bakterii beztlenowych [19]. Jak dowiedziono, spożywanie mleka A2A2 sprzyja wytwarzaniu drobnoustrojów jelitowych mających duże znaczenie w utrzymaniu homeostazy w jelitach, dlatego tak ważne jest, aby osoby starsze spożywały mleko z wariantem białka β-kazeiny A2 [20]. Według autorów artykułu zamieszczonego w „Nutrients” mleko A2A2 może przeciwdziałać starzeniu jelit lub je opóźniać, wpływać dobroczynnie na morfologię ich błony śluzowej, a także układ odpornościowy [12]. Spożywanie mleka z β-kazeiną A2 powoduje także wzrost liczby bakterii Bifidobacterium spp. w dystalnej części jelita grubego. Wzrost zawartości wymienionych bakterii przyczynia się do poprawy objawów dyskomfortu żołądkowo-jelitowego, takich jak zmniejszona proporcja wzdęć brzucha i wypróżnień, zmniejszona częstotliwość wypróżnień i zmieniona charakterystyka (w tym konsystencja) stolca [21]. Wyższa przeżywalność bakterii w trakcie procesu trawienia jest wynikiem podwyższania pH w soku żołądkowym, dlatego też mleko A2A2- ze względu na powyższe właściwości- jest jednym z najlepszych nośników bakterii probiotycznych [22, 23]. Według Klewickiej i in. [24] również tłuszcz z mleka może mieć ochronny wpływ na komórki bakterii i przyczyniać się do ich namnażania. 
Spożywanie mleka A2A2 nie przyczynia się do powstawania chorób przewodu pokarmowego, takich jak np. zespół jelita nadwrażliwego czy zapalenie jelita grubego [15]. Wykazano także, że spożycie tego mleka zwiększa naturalną produkcję glutationu (GSH), który wykazuje właściwości antyoksydacyjne wynikające głównie z możliwości wpływu na przebieg metabolizmu tlenowego bez uszkodzeń komórek powodowanych przez reaktywne formy tlenu [25]. Badania kliniczne wskazały, że stężenie GSH u ludzi spożywających mleko A2A2 zwiększyło się dwukrotnie w porównaniu ze stężeniem po konsumpcji mleka konwencjonalnego [26]. Jak więc wykazano, spożycie mleka A2A2 zmniejsza ryzyko chorób związanych ze stresem oksydacyjnym, a co za tym idzie, zmniejsza efekty starzenia oraz sprzyja regeneracji uszkodzonych tkanek [27]. Zwiększając produkcję glutationu i niwelując stres oksydacyjny, można poprawić stan jelit.
Podsumowując, dotychczas przeprowadzone badania na modelach mysich, a także częściowo u ludzi, wskazują na zasadność spożywania mleka A2A2. Mleko to przy niezmienionych cechach organoleptycznych nie powoduje żadnych objawów chorobowych, a wręcz przeciwnie, działa korzystnie na jelita, a co za tym idzie, pomaga utrzymać w zdrowiu cały organizm człowieka.

Współfinansowano z Funduszu Promocji Mleka 

Bibliografia

1. Nawrocka M., Szulińska M., Bogdański P. Rola mikroflory jelitowej w patogenezie i leczeniu otyłości oraz zespołu metabolicznego. Forum Zaburzeń Metabolicznych, 2015, 6 (3), s. 95–102.
2. Gałęcka M., Basińska A.M., Bartnicka A. KYBERKOMPAKTPRO – Nowoczesna diagnostyka mikroflory przewodu pokarmowego i jej znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. Forum Zakażeń, 2017, 8 (2), s. 111–116.
3. Gałęcka M., Basińska A.M., Bartnicka A. Znaczenie mikrobioty jelitowej w kształtowaniu zdrowia człowieka – implikacje w praktyce lekarza rodzinnego. Forum Medycyny Rodzinnej, 2018, 12 (2), s. 50–59.
4. Le Hurou-Luron I., Blat S., Boudry G. Breast – v. formula-feeding: Impacts on the digestive tract and immediate and long-term health effects. Nutrition Research Reviews 2010, 23, s. 23–36.
5. Gałęcka M., Bartnicka A., Szewc M. i in. Kształtowanie się mikrobioty jelitowej u niemowląt warunkiem zachowania zdrowia. Standardy Medyczne/Pediatria, 2016, 13, s. 359–367.
6. Broniecka A. Wpływ wybranych modulatorów mikrobioty jelitowej na jej skład. Medycyna Sportowa, 2019, 2(4), vol. 35, s. 75–83.
7. Osiadacz B., Cichy W. Świeże mleko – prosty i wartościowy pokarm w diecie naturalnej człowieka. Medycyna Środowiskowa – Environmental Medicine, 2022. 
8. Pal S., Woodford K., Kukuljan S. et al. Milk Intolerance, Beta-Casein and Lactose. Nutrients, 2015, 7, s. 7285–7297. 
9. Radkowska I. Identyfikacja i właściwości prozdrowotne mleka zawierającego β-kazeinę typu A2. Roczniki Naukowe Zootechniki, 2020, 47(2), s. 165–177.
10. Brooke-Taylor S., Dwyer K., Woodford K., Kost N. Systematic review of the gastrointestinal effects of A1 compared with A2 β-casein. Adv Nutr, 2017, 15, s. 739–748.
11. European Food Safety Authority (EFSA) Scientific Report of EFSA prepared by a DATEX Working Group on the potential health impact of β-casomorphins and related peptides. EFSA Sci Rep, 2009, 231, s. 1–107. 
12. Guantario B., Girlbaldi M., Devirgiliis C. et al. A comprehensive evaluation of the Impact of bovine milk containing different beta-casein profiles on gut health of ageing mice. Nutrients, 2020, 12, s. 2147.
13. Jianqin S., Leiming X., Lu X. et al. Effects of milk containing only A2 beta casein versus milk containing both A1 and A2 beta casein proteins on gastrointestinal physiology, symptoms of discomfort, and cognitive behavior of people with self-reported intolerance to traditional cows’ milk. Nutrition Journal, 2015, 15(1), s. 35.
14. Sheng X., Li Z., Ni J., Yelland G. Effects of conventional milk versus milk containing only A2 beta-casein on digestion in Chinese children: A randomized study. J Pediatr Gastroenterol Nutr, 2019, 69, s. 375–382.
15. Ho S., Woodford K., Kukuljan S. et al. Comparetive effects of A1 versus A2 beta-casein on gastrointestinal measures: a blinded randomised cross-over pilot study European. Journal of Clinical Nutrition, 2014, 68, s. 994–1000.
16. Ramakrishnan M., Eaton T.K., Sermet O.M. et al. Milk containing A2 β-casein only, as a single meal, causes fewer symptoms of lactose intolerance than milk containing A1 and A2 β-caseins in subjects with lactose maldigestion and intolerance: a randomized, double-blind, crossover trial. Nutrients, 2020, 12, s. 3855.

Pozostałe pozycje dostępne u autorki.