Celiakia i nietolerancja glutenu w świetle najnowszych badań

Na przestrzeni ostatnich lat dieta bezglutenowa stała się bardzo modna, z tego powodu wiele osób zaczyna unikać glutenu, nie zdając sobie sprawy, co tak naprawdę kryje się pod tym pojęciem [1]. Według WHO gluten to frakcja białek nierozpuszczalnych w wodzie, naturalnie występująca w zbożach, takich jak żyto, pszenica, jęczmień i pochodnych [2]. Są jednak jednostki chorobowe, w których dieta bezglutenowa nie jest modą, ale jedynym sposobem leczenia. Choroby te, m.in. celiakia, wywołane są spożyciem glutenu lub zbóż przez osoby z predyspozycją. Ponadto w przypadku nietolerancji glutenu również inne składniki występujące w ziarnach zbóż mogą wywoływać objawy [3]. Nietolerancja glutenu jest także inaczej nazywana nieceliakalną nadwrażliwością na gluten [4].

Celiakia jest znana od ponad 2000 lat, biegunki u dzieci i kobiet już w 200 r. p.n.e. opisywał grecki lekarz Aretarius z Kapadocji. Jednakże dopiero w połowie XX w. powiązano występowanie objawów ze spożyciem glutenu [1, 5]. Pierwszy raz celiakia jako choroba została opisana w 1887 r. przez Samuela Gee, natomiast hipotezę sugerującą spożycie pszenicy jako przyczynę objawów postawił w 1941 r. William Dickie [6].

Kiedyś celiakia była uważana za chorobę wieku dziecięcego, obecnie obserwuje się wzrost zachorowań wśród osób dorosłych oraz starszych, a objawy są niespecyficzne.

Celiakia definiowana jest jako choroba o podłożu immunologicznym, gdzie pod wpływem spożywania glutenu dochodzi do wytwarzania przeciwciał oraz zaniku kosmków jelitowych jelita cienkiego, co z kolei prowadzi do wystąpienia m.in. biegunki [7]. Choroba występuje u ok. 1% populacji, jednak w ciągu ostatnich 20 lat wzrasta częstotliwość występowania. Być może takie czynniki środowiskowe, jak wzrost spożycia pszenicy, wpływają na wzrost zachorowań [5, 8]. 

Co ważne, w ciągu ostatnich 50 lat różne rodzaje pszenicy przeszły modyfikacje genetyczne mające na celu zwiększenie plonów, co przyczyniło się do wzrostu potencjału alergizującego zbo...