Podwójne standardy jakości żywności

Podwójne standardy jakości – istota i początki problemu

Mianem podwójnych standardów jakości (z ang. dual quality standards) określa się praktykę wprowadzania na rynek kilku państw członkowskich UE towarów pod jedną marką w identycznym lub łudząco podobnym opakowaniu, istotnie różniących się składem lub właściwościami. Innymi słowy, produkt o podwójnym standardzie lub podwójnej jakości to taki produkt, który ze względu na istotne zmiany składu lub właściwości jest gorszej jakości w stosunku do tego samego produktu oferowanego w innym kraju UE, chyba że gorsza jakość jest uzasadniona rzetelnymi i obiektywnymi czynnikami. Problem podwójnych standardów jakości może dotyczyć nie tylko produktów spożywczych, ale także innego rodzaju produktów konsumenckich codziennego użytku, w tym kosmetyków, środków czystości, odzieży czy nawet elektroniki.
Stosowanie przez producentów żywności podwójnych standardów jakości zostało podniesione na forum unijnym już w 2009 r., kiedy to posłowie do Parlamentu Europejskiego z państw Europy Środkowo-Wschodniej skierowali do Komisji Europejskiej pierwsze zapytania w tej sprawie [1]. Zasygnalizowano wówczas problem tego rodzaju, że międzynarodowe koncerny spożywcze sprzedają na rynkach środkowoeuropejskich te same produkty, ale o innym składzie (a tym samym gorszej jakości) niż w państwach Europy Zachodniej. Tym samym zagranicznym producentom żywności zarzucono, że świadomie i z premedytacją dzielą unijnych konsumentów na lepszych i gorszych. W odpowiedzi Parlament Europejski w 2013 r. przyjął rezolucję, w której uznano, że ograniczanie konsumentom dostępu do jednakowej jakości produktów tej samej marki i w takim samym opakowaniu na jednolitym rynku UE stanowi przejaw niedozwolonej dyskryminacji [2]. Dyskusja na szczeblu unijnym została podjęta na nowo dopiero w 2015 r. z inicjatywy Czech, gdzie w wyniku przeprowadzonych badań wykazano, że zróżnicowanie produktów przebiega na niekorzyść konsumentów z państw Europy Środkowo-Wschodniej. Przykładowo, paluszki rybne Iglo sprzedawane w czeskich supermarketach zawierały aż o 7% mniej ryb niż te z niemieckich sklepów, a napój Sprite sprzedawany w Czechach zawierał więcej aspartamu niż w tym oferowanym w Niemczech [3]. W latach 2015–2017 przeprowadzono szereg testów porównawczych produktów spożywczych m.in. na Słowacji, w Rumunii, Bułgarii, Chorwacji, Słowenii, a także na Węgrzech i Litwie [4]. Różnice dostrzeżono także m.in. w przypadku kawy (różnice w zawartości kofeiny i cukru) oraz mrożonej herbaty (mniejsza zawartość cukru lub zastępowanie go sztucznymi substancjami słodzącymi). Z kolei analiza produktów na rynku chorwackim wykazała, że słoiczek tego samego dania dla dzieci firmy HiPP (bioryż z marchewką i indykiem) sprzedawany na niemieckim rynku zawiera 38% warzyw i 15% ryżu, podczas gdy to samo danie w chorwackim sklepie (podobnie zresztą jak i w polskim) zawierało jedynie 24% warzyw i aż 21% tańszego ryżu [5]. Pizza Ristorante od austriackiego producenta żywności Dr. Oetker spr...