W praktyce dietetycznej podstawowym problemem, z jakim spotykamy się podczas pracy z pacjentem, jest ocena jego stanu odżywienia oraz zmiana stanu odżywienia zachodząca podczas stosowania diety. Do oceny stanu odżywienia możemy używać parametrów biochemicznych (badania krwi ) i antropometrycznych. W artykule zajmiemy się pomiarami, których możemy sami dokonywać w gabinecie, czyli pomiarami antropometrycznymi.
Podstawowym narzędziem w pracy dietetyka jest waga i miara. Na podstawie pomiarów masy ciała oraz wzrostu możemy określić stopień otyłości lub niedowagi. Sam pomiar jest oczywiście bardzo prosty, nieco więcej problemów może sprawić interpretacja otrzymanych wyników. Czasy, kiedy prawidłowość masy ciała stwierdzano odejmując liczbę 100 od wzrostu pacjenta mierzonego w centymetrach na szczęście już dawno minęły. Obecnie najczęściej do oceny stanu odżywienia na podstawie masy ciała i wzrostu
wykorzystywany jest wskaźnik Queteleta (BMI) oraz siatki centylowe. Korzystając ze wszystkich
wskaźników należy jednak pamiętać, że są one prawidłowe dla ,,średnich’’ pacjentów. Jeżeli osoba badana w jakikolwiek sposób odbiega od normy, posługiwanie się typowymi wskaźnikami może wprowadzać w błąd. Przykładem są np. sportowcy, u których na ogół notujemy dość wysokie BMI ze względu na wysoką masę mięśniową, lub osoby dużo niższe lub wyższe niż średnia w danej populacji.
Rodzaj otyłości
Kolejnym narzędziem, które z łatwością możemy wykorzystywać w gabinecie jest centymetr. Za jego
pomocą mierzymy najczęściej obwód talii i bioder i obliczamy wskaźnik WHR (waist – hip ratio). Dzięki znajomości tego wskaźnika możemy określić rodzaj otyłości występujący u pacjenta: czy jest to otyłość androidalna (brzuszna, typu jabłko), czy też genoidalna (pośladkowo-udowa, typu gruszka). Otyłość brzuszna jest powiązana z występowaniem choroby niedokrwiennej serca, cukrzycą typu 2, nadciśnieniem tętniczym, a także z częstością wylewów krwi do mózgu. Centymetr może także służyć do obserwacji zmian zachodzących podczas procesu odchudzania. Pomiar obwodu talii jest na pewno lepszym wskaźnikiem niż sam pomiar masy ciała. Narzędziem bardziej specjalistycznym, wykorzystywanym w gabinetach dietetycznych jest cyrkiel Harpendena (fałdomierz).
Pomiary fałdów tłuszczowych
Dzięki pomiarowi fałdów tłuszczowych – w szczególności fałdów na tricepsie, bicepsie, łopatce, biodrze – możemy precyzyjnie monitorować zmiany zachodzące w organizmie pacjenta. Za pomocą pomiarów fałdów tłuszczowych możemy też wyznaczyć ilość masy tłuszczowej w organizmie: wzory Durnina-Womersleya. (Tutaj można znaleźć kalkulator do pomiaru tkanki tłuszczowej: calculators.appzend.net). Innym wskaźnikiem, który możemy wyznaczyć na podstawie pomiaru grubości fałdu nad mięśniem
trójgłowym ramienia oraz pomiaru obwodu ramienia jest wskaźnik odżywienia białkowego. Zaletami wymienionych powyżej metod jest nieinwazyjność (możliwość dokonania pomiarów praktycznie w każdym miejscu), niski koszt wykonania, dostępność instrumentów pomiarowych oraz duża dokładność w obserwacji zmian. Ważna uwaga: wszystkie wskaźniki dotyczą pacjentów dorosłych. Tak naprawdę dokonując wszystkich powyższych pomiarów interesuje nas skład ciała pacjenta oraz zmiany w składzie ciała. Z punktu widzenia dietetyka nasze ciało składa się z tkanki tłuszczowej (FM – Fat Mass) oraz tkanki beztłuszczowej (FFM – Fat Free Mass). Zawartość FM i FFM na ogół wyrażamy w procentach. W skład tkanki beztłuszczowej wchodzi komórkowa masa ciała (BCM – Body Cell Mass), masa kości oraz woda.
Woda dzieli się na wewnątrzkomórkową (TBW) i zewnątrzkomórkową (ECW). (...)
Aby przeczytać artykuł do końca i zapoznać się z literaturą użytą do jego napisania kliknij tutaj.
Źródło: czasopismo Food Forum
Autor: dr hab. inż. Julita Reguła, Zakład Dietetyki, Katedra Higieny Żywienia Człowieka, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
