Jak mikroflora jelitowa wpływa na metabolizm?

  Jak mikroflora jelitowa wpływa na metabolizm? Codziennie spożywana żywność dostarcza organizmowi niezbędnych składników, które mogą być źródłem energii (jak węglowodany i tłuszcze), składnikiem budulcowym (białka, niektóre makroskładniki) lub mogą pełnić funkcje regulacyjne i brać udział w wielu reakcjach zachodzących w organizmie (mikroskładniki, witaminy). Jak się jednak okazuje, nie tylko nasz organizm czerpie korzyści ze spożywanej żywności. To co nie zostanie wchłonięte w jelicie cienkim jest doskonałym pożywieniem dla bakterii bytujących głównie w jelicie grubym, których człowiek posiada niemało. Szacuje się, że ok. 1-2% masy ciała człowieka stanowią bakterie. Wśród tych ok. 2 kg bakterii wyróżnia się 5 głównych typów i wiele ich rodzajów. Każdy rodzaj bakterii może oddziaływać w inny sposób na człowieka-gospodarza, zarówno pozytywny (bakterie probiotyczne), jak i negatywny (patogeny). Dzieje się tak, ponieważ różne bakterie mają zdolność do produkowania (syntetyzowania) innych substancji. Substancje te mogą oddziaływać bezpośrednio na metabolizm człowieka, gdyż mogą przedostać się z jelit do krwioobiegu, a następnie do komórek naszego ciała. Bakterie mogą także w sposób pośredni oddziaływać na metabolizm człowieka, gdyż substancje przez nie wytwarzane mogą wpływać na wzrost lub hamowanie rozwoju innych bakterii. Niektóre bakterie bytujące w jelicie grubym są w stanie trawić błonnik pokarmowy, którego układ trawienny człowieka strawić nie potrafi. W efekcie tego procesu powstają krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe oraz cukry proste. Tak więc dzięki bakteriom organizm ludzki jest w stanie pozyskać więcej energii z pożywienia. Ponadto kwasy tłuszczowe wytwarzane przez bakterie mogą wywoływać wzrost stężenia substancji odpowiedzialnej za wzrost apetytu (peptydu YY). Badania wykazały, że niektóre bakterie mogą także produkować substancje toksyczne dla wątroby (etanol, amoniak, fenole), inne produkują z określonych substratów substancje, które mogą sprzyjać rozwojowi chorób układu sercowo-naczyniowego (tlenek trimetyloaminy) czy cukrzycy. Nie należy jednak zapominać o tym, że wiele bakterii ma pozytywny wpływ na organizm człowieka, m.in. poprzez wytwarzanie niektórych witamin (np. folianów), obniżanie stężenia cholesterolu czy „obronę” organizmu ludzkiego przed szkodliwymi bakteriami. To, jakie bakterie znajdują się w naszym organizmie, zależy od wielu czynników, wśród których wymienia się sposób żywienia, występujące choroby, styl życia (w tym stres, aktywność fizyczna, palenie papierosów, picie alkoholu) czy stosowanie leków. Stosowanie antybiotyków może zaburzać skład naszej mikroflory na wiele miesięcy a nawet lat. Niestety antybiotyki „zabijają” nie tylko szkodliwe bakterie, ale również te o działaniu prozdrowotnym. Z tego też względu suplementacja pro i prebiotykami zalecana jest przy tego rodzaju leczeniu. Warto jednak pamiętać, że to co spożywamy na co dzień również ma ogromny wpływ na to jakie bakterie znajdują się w naszych jelitach. Różne bakterie mają bowiem inne wymagania pokarmowe (podobnie jak ludzie). Tak więc jedne bakterie będą lepiej wzrastały i namnażały się na podłożu stanowiącym niestrawione resztki posiłków bogatych w błonnik (takich jak warzywa czy pełnoziarniste produkty zbożowe), inne będą czuć się lepiej, gdy będą rosły na podłożu białkowym, a więc będącym niestrawionymi posiłkami bogatymi w mięso czy nabiał. Ponadto na skład gatunkowy mikroflory jelit wpływa również spożycie produktów będących źródłem mikroorganizmów, takich jak produkty fermentowane (kiszone ogórki, kapusta, jogurty, kefiry i inne). Spożywana przez nas dieta może zatem wpływać na to jakie bakterie rozwijają się w naszym przewodzie pokarmowym, a to z kolei wpływa na to jakie substancje są przez nie produkowane. Efektem interakcji pomiędzy dietą a mikroflorą może być zmiana metabolizmu człowieka, a co za tym idzie wzrost ryzyka wystąpienia otyłości czy innych chorób.   Jeśli zainteresował Cię ten temat, zapraszamy na Dzień Zdrowego Żywienia 20.02.2016 na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu, na którym dowiesz się więcej na ten temat oraz o związku pomiędzy genami a żywieniem, diecie dla kobiet planujących ciążę oraz w okresie menopauzy i nt. właściwości kulinarnych i wykorzystania tłuszczu, a także będziesz mógł/mogła skorzystać z porady dietetyka.   Zachęcamy również do zapoznania się z literaturą wykorzystaną do napisania tego artykułu:

1. Carding S, Verbeke K, Vipond DT, Corfe BM, Owen LJ. Dysbiosis of the gut microbiota in disease. Microb Ecol Health Dis. 2015, 26:26191
2. Goulet O. Potential role of the intestinal microbiota in programming health and disease. Nutr Rev. 2015, Suppl 1:32-40
3. Icaza-Chávez ME. Gut microbiota in health and disease. Revista de Gastroenterología de México 2013, 78(4):240-248
4. Lin CS, Chang CJ, Lu CC, Martel J, Ojcius DM, Ko YF, Young JD, Lai HC. Impact of the gut microbiota, prebiotics, and probiotics on human health and disease. Biomed J. 2014, 37(5):259-68
5. Sekirov I, Russell SL, Antunes LC, Finlay BB. Gut microbiota in health and disease. Physiol Rev. 2010, 90(3):859-904

  Autorka: dr inż. Anna Malinowska Wydział Nauk o Żywności i Żywieniu, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu